Ook roddeltantes als Yvonne Coldeweijer hebben in een vrij land recht van spreken

Het zogenaamde beschermen van het journalistieke beroep is altijd een aanval op de vrijheid van meningsuiting. Daar kun je kort over zijn. 

Er is nogal wat te doen over Yvonne Coldeweijer die met haar instagrampagina vol juice zoveel bezoekers trekt dat zij de sites van traditionele media soms naar de kroon steekt. Onlangs raakte zij verwikkeld in een proces. Uit de uitspraak viel af te leiden dat de rechter haar als journalist beschouwde. Dit leidde tot beschouwingen in de krant over het onderscheid tussen leden van deze beroepsgroep. Dat levert allemaal niks op want wettelijk bestaat dat onderscheid niet. 

Nederland kent een een aantal beschermde titels en beroepsaanduidingen. Je mag die alleen maar voeren als je aan specifieke voorwaarden hebt voldaan. Je volgde bijvoorbeeld een door de Nederlands Vlaamse Acceditatieorganisatie geaccrediteerde opleiding. Er bestaan inderdaad studies journalistiek of een universitaire master die je kunt halen. Die graden zijn beschermd maar de aanduiding journalist niet. Dat zou ook moeilijk gaan in verband met de grondwet. Artikel 7 stelt dat niemand voorafgaand verlof nodig heeft om zich publiek te uiten. Wel kun je achteraf worden aangepakt, in het bijzonder op grond van smaad, laster of het zaaien van haat tegen bevolkingsgroepen. Dat heeft Geert Wilders de laatste jaren nog ondervonden.

Het is wel eens een tijdje anders geweest. Citaat uit de bundel De Pers in Nederland:

"Thans is het journalistieke ambt een openbare functie, de journalist staat in dienst van de volksgemeenschap. Het belang van heel zijn volk moet hem voor oogen staan bij al wat hij in functie verricht, en zelfs buiten dienst is hij verplicht zich zoo te gedragen dat hij zich de achting waardig toont, die het beroep vereischt. Een hooge en verantwoordelijke taak is den journalist opgelegd, daarom worden hooge eischen aan hem gesteld, daarvoor is zijn ambt met bijzondere waarborgen omgeven en zijn hem bepaalde rechten toegekend. De moderne journalist heeft een belangrijke sociale positie en in evenredigheid daarmee sociale rechten en plichten."

Die kan Johan Derksen in zijn zak steken!

De Pers in Nederland verscheen in 1943 met een voorwoord van Max Blokzijl, de eerste landverrader die na de bevrijding werd geëxecuteerd. Volgens de nazi's diende de journalistiek een beschermd beroep te zijn dat men alleen mocht uitoefenen na een behoorlijke vooropleiding, compleet met ideologische training. Tijdens de bezetting werd de Nederlandse mediabedrijven een strikte scheiding tussen redactie en de directie opgelegd zodat de "goedgekeurde" journalisten vrijelijk hun gang konden gaan terwijl de directeuren en eigenaars gelegenheid kregen hun handen in onschuld te wassen. Dat is ze na de bevrijding nog goed van pas gekomen toen zij zich voor hun beleid tijdens de bezetting moesten verantwoorden.

Het zogenaamde beschermen van het journalistieke beroep is altijd een aanval op de vrijheid van meningsuiting. Daar kun je kort over zijn. 

Er is de afgelopen dagen wel beweerd dat Yvonne Coldeweijer door de rechterlijke uitspraak verplicht wordt zich aan allerlei werkwijzen te houden die onder journalisten gebruikelijk zijn. Dat ze bijvoorbeeld controleert wat haar zegslieden controleren. Op krantenredacties zeggen ze bijvoorbeeld nog altijd – dat hoop ik tenminste –  "Een bron is géén bron". Je moet een verhaal van minstens twee kanten bevestigd krijgen voordat je publiceert. Dan is er het beroemde "hoor en wederhoor". Dit werkt aldus. Ik wil iets over U publiceren. Bijvoorbeeld dat U dertig jaar geleden als leerkracht op de middelbare school altijd hogere cijfers aanbood in ruil voor seks. Jongens, meisjes, transgenders, het maakte niet uit. U wilde er overheen. Daarna vraag ik U commentaar. U herinnert zich daarvan niets, zegt U en U doet zulke dingen niet. Ik zet er bij dat U zich in de aantijgingen niet herkent. Vrijwaart dit mij van de vervolging wegens laster die na Uw aangifte tegen mij wordt ingezet? Natuurlijk niet. Ik ga het pad op van Micha Kat en zijn kompanen die een zware douw kregen omdat zij onder meer de burgemeester van Bodegraven de spil in een pedonetwerk noemden.

Als U betrouwbaar geïnformeerd wilt worden, kunt U beter te rade gaan bij media waar ze hun bronnen terdege controleren en ruimte bieden aan het commentaar van wie op een onaangename manier in het zonnetje wordt gezet. Yvonne Coldeweijer doet dat allemaal niet. Ze laat op haar instagrampagina dan ook de nodige ongecontroleerde verhalen toe. Dat kan haar vanwege de Nederlandse wet- en regelgeving op het punt van laster en aantasting van eer en goede naam duur te staan te komen. Aangezien ze hardleers lijkt, valt dit ook te verwachten.

Omgekeerd hebben journalisten geen andere rechten dan gewone burgers. U hoeft ze niet te woord te staan. Als U een persconferentie organiseert, bepaalt U wie er welkom zijn en wie niet. Net als op een verjaardagsfeest, een huwelijk of een begrafenis. 

Dat is zo prima geregeld en daar moeten we niet aan morrelen. Anders komt de vrijheid van meningsuiting in gevaar.

Hetzelfde geldt voor de levensgevaarlijke suggestie het fotograferen of filmen van gebeurtenissen op openbaar terrein aan een vergunningenstelsel te verbinden, zoals een aantal gezagsdragers onder wie bobo's van de politie, graag bepleiten. Dat zouden ze wel willen. Nederland kent een strenge privacywetgeving die misbruik strafbaar stelt. Ook hier bestaan al uitstekende regelingen. Daar hoeft geen tittel of jota aan veranderd te worden. Dat het met de opsporing vaak spaak loopt, heeft te maken met prioriteiten bij politie en justitie. Ook amateurisme op het gebied van ICT speelt een grote rol. 

Burgers hebben gewoon het recht te registreren wat zij tegenkomen. Er is geen enkele reden dat in te perken. En Yvonne Coldeweijer heeft het heilige en onvervreemdbare recht ongecontroleerde verhalen op haar instagrampagina te zetten. Als ze daarbij de bestaande wet overtreedt, merkt ze dat wel. 

Zeker in deze tijd van crisis op velerlei gebied mag de vrijheid van meningsuiting niet worden aangetast. Ook niet die van Yvonne Coldeweijer. Bedenk: alle censoren zeggen dat de de burgers beschermen tegen nepnieuws en onbewezen aantijgingen. Fuck them. Iedereen journalist.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de pubilieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis www.podcast.nl/het-geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.