Ook rechtsbijstand is een recht

Sander Dekker, onze minister voor Rechtsbescherming, wil de rechtsbijstand schrappen uit het burgerlijk recht en het civiel recht onder het motto van bezuinigingen. Het is alsof we door de jaren heen onze rechtsstaat hebben opgebouwd als een kaartenhuis en de minister nu besloten heeft de onderste kaart weg te trekken.

Tijdens mijn studie rechtsgeleerdheid bleek dat, hoewel het grootste deel van onze wetten vastgelegd is, bijna alle wetgeving in Nederland openstaat voor verandering. Een wet kan worden aangepast, een verdrag kan worden ondertekend; zo kan zelfs onze Grondwet veranderd worden (met tweederde meerderheid). Er is echter wel altijd een rode lijn geweest binnen ons rechtsstelsel en binnen ons rechtssysteem: rechtszekerheid. Elke wet, elke procesmatigheid, elk klein detail heeft als doel om deze zekerheid aan de Nederlandse burger te bieden. Om die rechtszekerheid te krijgen hoef je niet een studie rechten gedaan te hebben, of de tijd of capaciteit te hebben om je te verdiepen in wetgeving; daarvoor is de rechtsbijstand.

De rechtsbijstand vanuit de overheid is er voor de burgers die zelf niet genoeg geld hebben om een dure advocaat in de arm te nemen of die niet zelf de kennis hebben van het rechtssysteem om voor zichzelf op te komen. En precies dat, die rechtszekerheid voor elke Nederlandse burger, dreigt nu verloren te gaan. Minister, ik verklap het einde alvast, als u besluit die kaart weg te trekken: het kaartenhuis houdt geen stand.

De rechtsgebieden die de minister wil laten uitsluiten van rechtsbijstand door de overheid zijn onder andere het familierecht, het erfrecht en het arbeidsrecht, die allemaal vallen onder het burgerlijk recht. Het gaat hier dus om een werknemer, die na jaren trouwe dienst onrechtmatig ontslagen wordt. Het gaat hier om een jongere die juridisch onafhankelijk wil zijn van zijn ouders omdat hij zijn eigen bedrijf aan het opzetten is. Het gaat hier om een oude weduwnaar die aanspraak wil maken op een deel van de erfenis om zijn bestaan te kunnen financieren.

In al de bovengenoemde situaties zijn er wel degelijk mensen die profijt hebben van de afschaffing van rechtsbijstand door de overheid. Namelijk het miljardenbedrijf dat de werknemer heeft ontslagen en duizend advocaten bij de hand heeft. Namelijk de ouders van het kind dat juridische onafhankelijkheid wil omdat zij met hun vaste baan wel een advocaat kunnen betalen. Namelijk de wettige erfgenamen die de weduwnaar niets willen geven van de erfenis en die de strijd makkelijk kunnen winnen van een oude man zonder advocaat. In andere woorden: deze maatregel komt vooral ten goede van mensen met de grootste portemonnee. Gelukkig biedt de minister een oplossing: het probleemoplossend vermogen van mensen moet worden vergroot en de taken van advocaten moeten worden overgenomen door de private markt, zoals bijvoorbeeld websites met online begeleiding of juridische spreekuren. Privatisering: het heilige woord bij de VVD: na de zorg, nu ons rechtssysteem.

Kamerlid Van Nispen van de SP verwoordt het als volgt: “De toegang tot het recht is het fundament van onze rechtsstaat, maar dreigt nu te worden uitgehold. Het uitsluiten van rechtsgebieden is onacceptabel.” Ik kan het niet beter verwoorden. Deze maatregel zorgt ervoor dat ons burgerlijk en civiel rechtssysteem nog meer een instrument wordt voor de rijken onder ons. Deze maatregel zorgt ervoor dat de inhoud van je portemonnee bepaalt welke rechtspositie je krijgt. Deze maatregel zorgt ervoor dat de gewone burger het onderspit moet delven. Zelfs de rode draad binnen ons rechtssysteem is geen rode draad meer. Minister, u heeft de onderste kaart in handen. Wat nu?