Ook populistische partijen BBB, JA21, BVNL en PVV voeden steeds de haat tegen journalisten

Het FVD-schandaal van de week is weer bekend, met deze keer Gideon van Meijeren in de hoofdrol. Zondag plaatste Forum voor Democratie een video op hun YouTube-kanaal waarin Van Meijeren journalist Merel Ek van SBS6 intimideert. Hij deed dit onder andere door met een draaiende camera naar haar werkkamer te komen, haar uit te maken voor ‘rioolrat’ en haar uitgebreid met naam en toenaam in beeld te brengen. Uiteraard werd deze video vrijwel direct opgevolgd met bedreigingen richting Ek vanuit de extremistische FVD-achterban. De video werd overigens door Van Meijeren aangekondigd als aflevering 1 van een serie. De boodschap is duidelijk: journalisten, oppassen wat je zegt over FVD of je krijgt ook een digitale knokploeg achter je aan.

Wat een walgelijke actie. Dit soort intimidatie is een gevaar voor journalisten als personen, voor de gehele vrije pers en daarmee voor de democratie. Ik hoop erg dat Van Meijeren en FVD hier stevig voor veroordeeld worden, en dat er (eindelijk!) maatregelen worden genomen om dit soort wanpraktijken voortaan te voorkomen. Er moet echter wel gezegd worden dat FVD niet de enige partij is die haat tegen de media opstookt. Sterker nog, demonisering van journalisten en de media is bij veel andere rechtse politieke partijen ook heel normaal.

De PVV is een voor de hand liggend voorbeeld. De lijst met voorbeelden van Wilders die haat tegen de media verspreidt is eindeloos. Hij noemt journalisten “tuig van de richel”. Een paar dagen geleden nog bestempelde hij de hoofdredacteur van Trouw tot “de allergrootste vijand van de democratie en vrijheid”. In het PVV-verkiezingsprogramma staat dat ze de hele publieke omroep willen afschaffen. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de uitspraken van andere PVV-kamerleden.

Maar andere partijen kunnen er ook wat van. Wat dacht je van BBB? In juni sprak Caroline van der Plas in de Tweede Kamer over een wetenschapper, wiens integriteit ze overigens ook in twijfel trok. Deze wetenschapper had eerder bij Nieuwsuur aan tafel gezeten, en Van der Plas insinueerde dat hij daar zat omdat het ministerie van Landbouw dat aan Nieuwsuur zou hebben gevraagd. Ik citeer: 

“Mijn twijfel zit erin: waarom is hij door Nieuwsuur op dat moment uitgenodigd? Wat zou daar achter kunnen zitten? Zou daar misschien invloed kunnen zijn geweest vanuit een ministerie? (…) In het verleden is wel gebleken dat er invloed is op nieuwsuitzendingen.”

De suggestie: er is een directe link tussen de overheid en de media, en de media doen wat de overheid wil. Van der Plas speelde in dit debat vervolgens de vermoorde onschuld, maar gelukkig is ze op andere plekken minder subtiel. Uit het BBB verkiezingsprogramma voor boeren: 

“Het is schrikbarend hoeveel onzin er via de media dagelijks over de agrarisch sector en over voedsel tot ons komt. NPO en NOS doen hier volop aan mee. De invloed van de groene lobby is overduidelijk en onevenredig groot. BBB brengt de balans terug in de berichtgeving en zal een waarheidsgetrouw beeld geven.”

Het staat er letterlijk: de NPO en NOS verspreiden nepnieuws volgens BBB. Sterker nog, BBB zal dat hoogstpersoonlijk fixen. Wat is het verschil met Forum voor Democratie precies?

Volgende partij in het radicaal rechtse rijtje: JA21. Ook hun verkiezingsprogramma is niet heel erg subtiel. Pagina 8: 

“In de praktijk is het omroepstelsel een spreekbuis geworden voor een beperkt deel van het politieke spectrum. De presentatoren, de keuze van thema’s, de inhoudelijke duiding, dezelfde gasten die telkens weer worden uitgenodigd – alles wijst in één richting. Van onafhankelijkheid en objectiviteit wordt zelfs de schijn niet opgehouden.”

Dus de publieke omroep is volgens JA21 niet onafhankelijk en niet objectief. Opnieuw: het staat er letterlijk. Met andere woorden: beïnvloeding van buitenaf, een ideologische agenda, desinformatie, vul het zelf maar in. Ze noemen de NPO een “spreekbuis voor een deel van het politieke spectrum”, met de overduidelijke insinuatie dat dit het linkse deel zou zijn. Sterker nog, dat heeft Joost Eerdmans bij het EO-programma Dit is de Dag letterlijk gezegd. Klinkt dat bekend? Het had zo van de PVV kunnen komen.

Het is misschien niet zo hard als ‘rioolratten’, maar dit soort taal straalt ook snoeihard wantrouwen richting de publieke omroep uit. De boodschap is weer hetzelfde: de media zijn niet neutraal, niet eerlijk, en per extensie dus niet te vertrouwen. In het verkiezingsprogramma staat dan ook dat JA21 de NPO wil “bijsturen”. Wederom: een politieke partij die invloed wil op wat de publieke omroep uitzendt. 

In Dit is de Dag is Eerdmans nog wel gevraagd hoe hij dat dan wil doen. Iedereen mag ten slotte een omroep oprichten, er zijn al rechtse omroepen in WNL en PowNed, en de zendtijd wordt alleen maar bepaald door ledenaantallen. Maar op die vraag wilde hij niet concreet ingaan. De publieke omroep is gewoon links en moet gewoon rechtser. Punt.

Oh ja, en dan is er ook nog de FVD-afsplitsing Groep Van Haga, geleid door Wybren van Haga die inmiddels de partij Belang van Nederland (BVNL) is begonnen. Hoe denkt hij over de media? Even een blik op zijn Twitter werpen: hij zegt dat de NPO een onderdeel is van “netwerkcorruptie”, hij zegt dat een kritische journalist “doorslaat” en zet het woord journalist tussen aanhalingstekens, hij beschuldigt de media van het “aanwakkeren van angst over corona”, en hij wil alle subsidie voor de NPO stopzetten. Ja dank je wel Wybren, ik weet genoeg.

Natuurlijk mag je het met bepaalde berichtgeving oneens zijn en natuurlijk moet kritiek op de media kunnen. Dat is zelfs belangrijk. Maar er is een heel erg groot verschil tussen kritiek hebben en vanuit de politiek de media direct willen beïnvloeden. Er is een heel erg groot verschil tussen een mening willen aankaarten en de journalistiek verdacht maken met beschuldigingen van nepnieuws en beïnvloeding. Want dat is wat deze radicaal rechtse partijen allemaal proberen te doen. 

Ze maken journalisten verdacht, stoken actief het wantrouwen richting de media en proberen de onafhankelijke journalistiek te slopen. De berichtgeving moet overeenstemmen met hun eigen verhaal, of op zijn allerminst hun verhaal voldoende herhalen. Anders is het “onzin” (BBB), “niet onafhankelijk” (JA21), “corrupt” (BVNL), “tuig van de richel” (PVV) of “rioolratten” (FVD).

Die filmpjes van FVD zijn onacceptabel. Dat staat buiten kijf, en die moeten dan ook flink aangepakt worden. Maar laten we ons niet blind staren op enkel en alleen de meest opvallende schandalen. Deze wanpraktijken van Forum zijn slechts onderdeel van een breder patroon. Een patroon van normalisering van extreemrechts en structurele verdachtmakingen van de media, de onafhankelijke journalistiek en journalisten als personen. Dit soort aanvallen leiden al jaren tot steeds hevigere bedreigingen en zelfs fysiek geweld tegen journalisten. Het zet de onafhankelijke media onder druk en vormt daarmee een gevaar voor de democratie. En al deze radicaal rechtse en extreemrechtse partijen dragen daar aan bij. 

Laten we onze kritiek niet beperken tot de luidste megafoon van FVD. Daarmee los je dit probleem echt niet op. Daarvoor zijn we al veel te ver heen. Dit probleem moet veel breder en veel ingrijpender worden aangepakt, en een belangrijk onderdeel daarvan is alle politieke partijen die zich tegen de onafhankelijke media keren hiervoor verantwoordelijk gehouden. Dus ook PVV, BVNL, BBB en JA21. Bij een partij die de media wantrouwt is de vrije pers niet veilig, en zolang deze partijen hun woorden niet terugnemen blijft dat bij hen zo. Als je als partij journalisten verdacht maakt en wantrouwen voedt, dan ben je eigenlijk geen haar beter dan Forum.