Ook in deze crisis geldt het recht van de sterkste

De overheid heeft eindelijk een tipje van de sluier gelicht over de wijze waarop zij de economische gevolgen van de coronacrisis uiteindelijk het hoofd wenst te bieden. Een mix van tijdelijke of meer structurele steunmaatregelen. Gericht op het ledigen van de eerste nood. Zoals bijvoorbeeld in de horeca of in de cultuursector. Of het met veel geld in stand houden van een voor Nederland strategische onderneming, de KLM. Vooral in de maatregelen geen toepassing van het beginsel “gelijke monniken, gelijke kappen” waarbij alle ondernemingen, ondernemers en werknemers over één economische kam worden geschoren. Het recht van de strategisch sterkste en krachtigste gaat ook in deze crisis op. Ergo: het speelt opnieuw, na de vorige bankencrisis, een doorslaggevende rol wie wel echt geholpen wordt met belastinggeld en wie niet. Te belangrijk om failliet te laten gaan bepaalt opnieuw de vraag welke bedrijven wel en niet echt door de overheid geholpen zullen worden.

De banenmotor van Nederland, de MKB-bedrijven en hun werknemers, zijn dus opnieuw de klos. Maar ook alle zelfstandigen die hun werkzaamheden door de coronacrisis  langdurig niet kunnen verrichten. Minister Koolmees was daarover vorige week heel duidelijk. De overheid kan niet iedereen helpen. Faillissementen zullen dus onvermijdelijk zijn. Een keiharde boodschap met enorm grote gevolgen. Niet alleen voor deze groep ondernemers maar evenzeer voor de bij die ondernemers werkzame werknemers. Ondernemers verliezen door een faillissement direct hun inkomen en kunnen misschien terugvallen op een bijstandsinkomen als er geen verdere inkomsten zijn. Werknemers die recht hebben op een WW-uitkering worden verplicht zich te laten omscholen. Dat meldde minister Koolmees vorige week ook. Prima als je oude baan niet meer terugkomt. Maar hoe zeker is dat? Daarnaast weten veel werknemers niet dat het UWV al vrij snel kan bepalen dat na 6 maanden WW de deur wagenwijd wordt opengezet om alle aangeboden arbeid als passend te beschouwen. Inclusief reistijd om bij het werk te kunnen komen. Een weinig prettig vooruitzicht voor honderdduizenden toekomstige werklozen als gevolg van deze te verwachten tsunami aan faillissementen.

Over de gevolgen van de te verwachten inkomstendaling van minimaal 25% en wellicht nog hoger, afhankelijk van bonussen en onregelmatigheidstoeslagen in de verloren banen, hebben we het dan nog maar niet. Voor de coronacrisis waren de meeste werkenden gewend aan een levensstijl die paste bij een te verwachten groei van hun inkomen. Gelet althans op de goede vooruitzichten van de economie en de krapte op de arbeidsmarkt. De uitgaven zijn daar ook veelal op afgestemd. Hoge huren en hypotheeklasten die gewoon doorlopen bij een te verwachten inkomensdaling van 25-35%. Met een volstrekte onzekerheid wanneer een nieuwe baan in zicht is. Waarvoor nu eenmaal andere competenties gevraagd worden dan aanwezig zijn op het moment van werkloosheid. Met daar bovenop volstrekt geen zekerheid dat die nieuwe baan evengoed betaalt als de baan van voor de coronacrisis.

Linksom of rechtsom zal dit onvermijdelijk gaan leiden tot grote sociale onrust en immense sociale gevolgen. Potentiële dakloosheid kan er één van zijn. Maar ook een enorme toeloop op voedselbanken en andere voorzieningen. De geventileerde opvatting van minister Wiebes bij het ontvouwen van het door het bedrijfsleven gevraagde perspectief was opmerkelijk. Nederlanders zijn creatief en innovatief en daar moeten we gebruik van maken bij de oplossing om de economie weer aan het draaien te krijgen.

Een bizarre opmerking als die wordt geplaatst tegenover alle ellende die honderdduizenden ontslagen werknemers en gefailleerde ondernemers straks staat te wachten.

De transitieperiode om uiteindelijk weer terug te keren naar een normale situatie van voor de coronacrisis, als die situatie al ooit zal terugkeren, kan nog heel lang duren. Met misschien heel veel sociale onrust en weinig sociale cohesie. Over die transitieperiode kan niet snel genoeg een super denktank aan het werk gaan om dat in goede banen te kunnen leiden. Als dat namelijk niet lukt, kan het nu al nadenken en antwoord geven op de vraag hoe de economie er straks moet uitzien,  wel eens fors verspilde energie zijn.

Crisismanagement is meer dan het bepalen hoe je van een oude situatie naar een nieuwe situatie moet komen. Het allerbelangrijkste en het moeilijkste is het goed managen van de transitieperiode. Elke ervaren crisismanager weet dat. Laat dat nu juist datgene zijn waar het in de plannen van de overheid tot nu toe aan ontbreekt!