Ooit zullen onze media excuses maken voor hun falen van vandaag
Internationale politiek én media hebben gezamenlijk een monster gecreëerd dat nog maar moeilijk te temmen valt. De grootste slachtoffers van dat monster zijn vele miljoenen Palestijnen en Libanezen plus de direct getroffen Israëliërs van 7 oktober.
Media spelen een essentiële rol in onze democratie. Zij controleren en bevragen de macht, zij agenderen maatschappelijke vraagstukken, zij bieden ruimte aan de meest uiteenlopende perspectieven in de samenleving.
Maar wie naar de Nederlandse televisie kijkt…
Is het angst die leeft bij onze tv-redacties? Is het een opdracht van de omroepbazen? Wat maakt dat de Nederlandse tv-kijker vooral níet mag worden geïnformeerd over de échte achtergronden van de oorlog die woedt in historisch Palestina en Libanon?
Het liefst laten onze redacties zogenaamd neutrale defensiedeskundigen, oud-diplomaten, nieuwscorrespondenten, politici, opiniemakers en het onvermijdelijke CIDI het licht op de oorlog schijnen. En wanneer wél de kant van de voornaamste slachtoffers wordt belicht, gebeurt dat met de grootst mogelijke omslachtigheid en doen onze tv-hosts krampachtige pogingen om het woord Israël als primaire veroorzaker van alle ellende zoveel mogelijk te mijden.
Deze week was de Nederlands-Libanese Sumeya Hamie te gast bij Eva. Dat alleen al was dus bijzonder. Maar wanneer direct betrokkenen zónder tv-ervaring toch eens worden uitgenodigd, zetten onze redacties er het liefst wat welbespraakte mannen bij, zodat de op de Nederlandse televisie vrijwel nooit gehoorde perspectieven zo min mogelijk kans krijgen. Tijdens haar dramatische verhaal over het verlies van 22 familieleden door Israëlische bombardementen, zaten de twee heren naast Sumeya al te popelen om het woord over te nemen. Toen het eindelijk zover was, werd de in Roermond woonachtige vrouw tijdens de rest van de uitzending vrijwel volledig overstemd door twee mannen die alle gelegenheid kregen voor de zogenaamd objectieve perspectieven waar de Nederlandse tv-kijker al continu mee wordt geconfronteerd.
En toen Nadia Moussaid onlangs bij Bar Laat bij wijze van uitzondering wél de ruimte kreeg om de schokkende persoonlijke verhalen van gevluchte Palestijnen te delen, werd de naam Israël zorgvuldig vermeden. Maar het meest opvallende aan deze uitzending van Bar Laat was misschien wel dat de andere tafelgasten ronduit geschokt leken te zijn door de dramatische verhalen die Nadia met hen deelde. Voor mij was dát het meest veelzeggend van de uitzending.
Het waren de geschokte gezichten van de andere tafelgasten die het falen van veel Nederlandse mediaredacties zo pijnlijk duidelijk maakten.
Gisteren blikte Al Jazeera politiek commentator Marwan Bishara terug op de dagen na de verschrikkelijke terreuraanval door Hamas van 7 oktober. Hij werd er door ex-CNN’er en tegenwoordig Al Jazeera host Cyril Vanier aan herinnerd dat hij al een paar dagen na 7 oktober een van de meest pessimistische geluiden liet horen over wat er zou gaan komen. Terugkijkend op het afgelopen jaar, zei Marwan onder meer:
“De stilte. De stilte. De oorverdovende stilte van de Westerse machten. De oorverdovende stilte van de Westerse regeringen. De stilte van de Arabische regeringen. En om het helemaal af te maken: de stilte van de Westerse media. Zíj zijn degenen met de ogen en oren. Zíj zijn degenen die geacht worden verslag te doen. Zíj zijn degenen die de vrijheid hebben om verslag te doen van de tragedies die zich op onze schermen afspeelden. Maar ze zwegen vele maanden, terwijl kinderen werden afgeslacht en ziekenhuizen gebombardeerd.
Als menselijke samenleving denken we in termen van waarden, contact maken met de ander, empathie en sympathie. Maar toen het over Gaza ging, was er een oorverdovende stilte. Toen ik op Al Jazeera was, schreeuwde ik soms. Het was alsof ik een boodschap wilde overbrengen vanwege de grote frustratie dat de wereld toekeek maar niet luisterde. De pijn van de Palestijnen als ze elke week met honderden en duizenden sterven.’’
Het is in ons land natuurlijk makkelijk om te wijzen op het journalistieke falen van de redacties van De Telegraaf en WNL-programma Goedemorgen Nederland. Maar het is zó veel meer. Doordat onze nieuwsredacties Hamas en Hezbollah structureel terroristische organisaties noemen, maar datzelfde begrip níet gebruiken voor Israël, geef je kijkers, luisteraars en lezers bewust of onbewust een niet mis te verstane boodschap mee; ‘de daden van Israël zijn misschien niet netjes, maar Hamas en Hezbollah zijn het grote kwaad.’
Het is niet moeilijk om eindeloos door te gaan met voorbeelden van hoe de door Israël verspreide leugens en mythes zelfs vandaag nog zitten vastgeroest in veel van onze nieuwsredacties. En dat is nu precies wáár het de afgelopen 12 maanden zo ongelooflijk fout ging. De dag na 7 oktober vorig jaar schreef ik op dit platform de harde woorden dat het door Hamas aangerichte bloedbad het gevolg was van criminele nalatigheid van de internationale politiek. Een juridisch houdbare term was dat misschien niet, maar 7 oktober was vooral de dag die je wist dat zou komen, als gevolg van de decennialange weigering van de internationale gemeenschap om de weerzinwekkende onderdrukking door Israël van het Palestijnse volk een halt toe te roepen.
Nu de Israëlische oorlogsmisdaden in Gaza al een jaar lang onophoudelijk doorgaan, deze zich aan het uitbreiden zijn naar een veel groter deel van de regio, we de horrorbeelden dagelijks op onze smartphones voorbij zien komen, én onze media in Nederland en heel veel andere landen op werkelijk geen énkele wijze serieus druk uitoefenen op onze politici om nu eindelijk eens in te grijpen… wordt het tijd om niet alleen politici harde verwijten te maken, maar ook dat deel van onze media dat eenvoudigweg weigert haar essentiële taak in onze democratische samenlevingen te vervullen. Internationale politiek én media hebben gezamenlijk een monster gecreëerd dat nog maar moeilijk te temmen valt. De grootste slachtoffers van dat monster zijn vele miljoenen Palestijnen en Libanezen plus de direct getroffen Israëliërs van 7 oktober.
Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat er ooit een moment gaat komen waarop onze media excuses gaan maken voor hun falen in het afgelopen jaar. Maar voor de slachtoffers die in een apocalyptische omgeving ronddwalen óf inmiddels zijn begraven, is dat allemaal véél te laat.
Zie hier: Interview Marwan Bishara