Ontneem KLM de K van Koninklijk

Er zijn van die titels die heel veel vertrouwen uitstralen en die ondernemingen graag op bij hun bedrijfslogo’s plakken. Zo heb je de titel “hofleverancier”, maar ook het prestigieuze “Koninklijk”. Daar zijn strenge voorwaarden aan verbonden, maar worden die wel gecontroleerd en gehandhaafd? Ik denk in het geval van de KLM in ieder geval niet.

KLM kreeg al kort na de oprichting het predicaat ‘koninklijk’ opgespeld, zo blijkt uit het boek De blauwe fabel van onderzoeksjournalist Ties Joosten. Aan zo’n titel zijn strikte voorwaarden verbonden, maar KLM voldoet daar al heel lange tijd niet meer aan.

Een van de belangrijkste voorwaarden is de financiële gezondheid van een bedrijf. Daar schort het bij KLM fors aan – het eigen vermogen is bij de jongste publicatie van de jaarcijfers nog steeds negatief. Financieel analisten noemen bedrijven met een negatief eigen vermogen ‘technisch failliet’.

Moederbedrijf Air France-KLM wordt al sinds de start van de coronapandemie geplaagd door een negatief eigen vermogen. Eind 2020 was dit 12,70 euro per aandeel - met een waarde van het aandeel van toen nog geen 5 euro, eind 2021 was het minus 6,60 euro (waarde aandeel 2,50 euro) en op het jongste peilmoment eind fiscaal 2022 was het minus 1,17 euro per aandeel. Ondanks de miljardeninjecties door zowel de Franse als de Nederlandse overheid. Kijk ook maar eens naar wat beursanalisten zeggen. EIX geeft een dringend verkoopadvies op haar site en heeft als koersdoel € 0,90 per aandeel. Dat is niet alleen slechts de prijs van een halfje volkoren bij de budgetsupermarkt, maar ook slechts 7% van de oorspronkelijk prijs van een paar jaar geleden.

Iedere 10 jaar staatssteun
De financiële problemen bij KLM zijn bovendien structureel van aard. Uit het boek van journalist Joosten blijkt dat het bedrijf gemiddeld eens per tien jaar zo zwaar in de problemen komt dat overheidssteun op enige wijze nodig is om te overleven. Maar er zijn meer voorwaarden, zo valt te lezen op de site van het Koninklijk Huis. “De onderneming moet wat betreft aard, omvang en betrouwbaarheid aanzien hebben.” Recentelijk bleek klip en klaar uit de voorlopig laatste rapportage van staatsagent Jeroen Kremers dat het met die betrouwbaarheid behoorlijk tegenvalt.

Kremers meldde in zijn verslag dat KLM zich niet aan afspraken houdt en dat het gepresenteerde jaarverslag op punten “misleidend” is. Ook uit de staatsagent grote zorgen over de financiële continuïteit van de KLM.

Onberispelijke bedrijfsvoering vereist
Een andere voorwaarde die koning Willem-Alexander stelt aan bedrijven die het predicaat ‘Koninklijk’ voeren is dat zij een “onberispelijke bedrijfsvoering” hebben. Daarvan is bij KLM geen sprake, zo blijkt keer op keer uit het nieuws. Het bedrijf komt aantoonbaar afspraken niet na, weet al minstens vijftien jaar lang dat het medewerkers in de kankerverwekkende uitlaatgassen laat werken en veroorzaakt enorme herrie en vervuiling die weliswaar jarenlang gedoogd is, maar volgens de wet- en regelgeving ronduit illegaal is, zo bevestigde de rechter begin vorige week nog. Met de uitstoot van zeer zorgwekkende stoffen – zoals lood door de KLM vliegschool op Eelde – vormt het een risico voor de gezondheid van mensen die wonen rond en werken op vliegvelden.

Koninklijke ondernemingen dienen van ‘onbesproken gedrag’ te zijn, zo vermeldt de site. Zegt u het zelf maar, als u in ogenschouw neemt de overtredingen, de niet nagekomen afspraken, de bijna hysterische reacties op politieke ontwikkelingen, de rechtszaken tegen democratische besluiten, de veroordeling wegens misleiding door de Reclame Code Commissie. Is KLM dan van ‘onbesproken gedrag’? De vraag stellen is ‘m beantwoorden.

Filiaal van buitenlandse multinational
En dan komen we terecht bij een laatste voorwaarde waar KLM buiten de lijntjes kleurt. Toen olieproducent Shell verhuisde naar het Verenigd Koninkrijk, verloor het prompt zijn predicaat. Maar KLM is al twintig jaar geleden onderdeel geworden van de Franse firma Air France-KLM en voert desondanks nog steeds Koninklijk in de naam. De site van de koning meldt dat “vestigingen van buitenlandse multinationals” nimmer het predicaat kunnen voeren.

KLM voldoet dus in meerdere opzichten niet meer aan de voorwaarden die gelden voor het predicaat. Door het bedrijf toe te staan het zegel te blijven voeren, wordt de waarde ervan ondermijnd. Dat heeft een negatieve uitstraling op bedrijven die wél voldoen aan de voorwaarden en schaadt het imago van het Koninklijk Huis zelf. Dat is een onwenselijke situatie die eenvoudig kan worden beëindigd.

Een officieel verzoek om KLM het predicaat ‘koninklijk’ te ontnemen wordt intussen door SchipholWatch samen met bewonersvereniging BTV-Rotterdam, Vereniging Omwonenden Luchthaven Eelde (VOLE), de Alliantie pleinAir Maastricht en bewonersgroep SOS Zaanstreekgestuurd aan het Koninklijk Huis en de Eerste en Tweede Kamer.