Ontmenselijking is ook een ziekte

Teun Toebes woont al een jaar in een verpleeghuis voor mensen met dementie. Hij zag aanvankelijk op tegen een verplichte verpleegstage daar: “Niks is minder sexy dan dementie.”

Dat veranderde snel toen hij in contact kwam met John die lijdt aan dementie. Teun: “Ik had gelijk een click met hem. Ik ben van die man gaan houden.”

Toen hij besloot in te trekken bij mensen die lijden aan dementie, kreeg hij veel verbaasde reacties uit zijn omgeving. Teun: “…het is allemaal gericht op verval, dat je geen plezier kunt beleven. (…) Het leven in een verpleeghuis is een wereld op zich. En dat zou het niet mogen zijn.”

Hij heeft gelijk. Waarom zijn deze mensen niet meer onderdeel van een gemeenschap? Ze worden zo dubbel ziek; ze lijden onder het dementeren én het dehumaniseren, of ontmenselijking. Het ontnemen van waardigheid; basale sociale, psychologische en fysieke erkenning; in dit geval vriendelijkheid, zorgzaamheid, aandacht, gemeenschap.

Ontmenselijking; ons sociale verkeer is er mee doorspekt. Kijk maar eens hoe we omgaan met koeriers, aspergestekers, kledingmakers. Of op straat, met daklozen. Afkerende blikken, negeren. En zelfs fysieke ontmenselijking; de inbreuk op gezondheid, veiligheid.

Het geeft te denken dat we met vaak goede bedoelingen systemen bouwen die vormen van menselijke waardigheid voorwaardelijk maken. Zolang je je maar gedraagt volgens een bepaalde standaard. Of je niet al te afhankelijk bent van anderen. Of net zo goed: in bezit bent van een opleiding, een paspoort, voldoende financieel vermogen.

Hoe kunnen we onze systemen, zorg, onderwijs of het financieel economische systeem, zo herontwikkelen dat compassie, liefde, zorg, verbinding, geborgenheid, avontuur, zelfs gekkigheid er bloeit?

Teun zelf dient waardigheid toe als medicijn tegen ontmenselijking. Hij erkent het recht dat iedereen toekomt; onvoorwaardelijk, onvervreemdbaar.

Hij mag op bezoek bij Premier Rutte om zijn visie te delen. Zal het iets veranderen?

Wel als we hem als voorbeeld nemen. Laten we wat meer waardigheid toedienen, in onze eigen omgeving.

Luister naar het inspirerende pleidooi van Teun bij Op1.