Ons huidige systeem vraagt om toeslagenschandalen

Politiek Nederland reageerde geschokt op het schandaal met de kinderopvangtoeslag. Maar voor heel veel Nederlanders is het geen verrassing: zij ervaren dagelijks wat institutioneel racisme en neoliberaal wantrouwen doet. Er is veel over gepraat, maar nog lang niet alles is gezegd. Wat ik mis zijn de radicale keuzes voor zekerheid en rechtvaardigheid.

Stop terugvorderingen en boetes Laten we nu eens het hele systeem op z’n kop gooien. Stop met het eindeloos verdacht maken van de mensen die gewoon proberen rond te komen. Stop met de markt boven mensen te stellen. En verleg de focus naar het aanpakken van wie veel geld heeft, maar door middel van fraude en belastingontwijking alleen maar zichzelf wil verrijken.

We kunnen gewoon kappen met álle terugvorderingen en boetes bij uitkeringsfraude of toeslagenfraude. Het gaat immers te vaak fout: van de slachtoffers van de toeslagenaffaire tot de mevrouw die 7000 euro moest terugbetalen aan de gemeente. Inmiddels zijn er ook meldingen dat het bij zorg- en huurtoeslag structureel fout zou gaan. Vele gezinnen worden zomaar in de schulden gegooid. De conclusie is dat de overheid er zélf een zooitje van maakt en daarvoor duizenden gezinnen afstraft.

Waarom wenden we niet alle capaciteit, die nu gaat naar het opjagen van nietsvermoedende ouders en uitkeringsgerechtigden, aan om de échte criminelen in deze wereld aan te pakken? De mensen die jaarlijks vele miljarden witwassen, de multinationals en allerrijksten die tientallen miljarden aan belasting ontduiken.

Scheld massaal schulden kwijt Er bestaat een hele schuldeneconomie, bestaande uit incassobureaus, schuldhulporganisaties en rentes op schulden. Deze is niet bedoeld is om mensen te helpen, maar om te verdienen aan schulden. Daar doet de overheid aan mee; die zorgt ervoor dat mensen leven in constante onzekerheid om zo de staatskas te spekken. Waarom zouden we niet álle schulden bij de overheid kwijtschelden en in één keer schoon schip maken? Niemand zou immers financieel in de problemen mogen zitten door de overheid.

Als we de basis onder het systeem blijven handhaven, vragen we om meer toeslagenaffaires. Maatregelen als het kwijtschelden van schulden zijn een opstapje. Maar moeten ook gepaard gaan met verderstrekkende, structurele oplossingen en een eerlijke, gelijkwaardige en rechtvaardige samenleving.

We moeten naar een economie waarin werknemers de vruchten plukken van hun werk. Waarin degenen die niet (meer) werken kunnen rekenen op bestaanszekerheid en het basisrecht om te wonen zich vertaalt in betaalbare woningen. Een land met betaalbare zorg, onderwijs en OV, waar de basis voor iedereen gelijkwaardig en toegankelijk is geregeld. Waarin de steeds groeiende kloof tussen arm en rijk wordt gedicht. Juist nu, terwijl we op zoek gaan naar een ‘nieuw normaal’, is het het juiste moment het tij te keren. Pas dan kunnen we zeggen dat we hebben gebroken met de toeslagenschandalen.