Onderzoek: wilde paarden bestaan niet meer

De dieren van de Oostvaardersplassen blijken dus toch gewoon een veestapel te zijn die verwaarloosd wordt.

Bedoeld wordt natuurlijk dat er geen wilde paarden zijn van wie alle voorouders ook wild waren. Er zijn wel wilde paarden van wie een deel van de voorouders gedomestificeerd waren. Ach en wee...

Nee hoor, er zijn massa's minder opvallende kleine wilde dieren zoals bosmuizen en roodbortsjes. Die zg. wilde paarden en runderen dus niet, maar de wolven die uit Duitsland op bezoek komen zullen het weer wel zijn.

Dat is bijvoorbeeld het verschil tussen een wolf en een dingo, een verwilderde Australische hond. Ze hebben gemeenschappelijke voorouders maar in de duizenden jaren daarna hebben ze een andere evolutionaire route afgelegd, met een verschillend resultaat. Dat geldt natuurlijk ook voor het verschil tussen gedomesticeerde paarden en paarden die 5500 jaar terug ooit gedomesticeerd waren en sindsdien verwilderd verder leefden: die zijn ook weer uit elkaar gegroeid. Maar als je onderzoek wilt doen naar de oorsprong van het paard (het wilde paard, dat nooit is beïnvloed door de selectie die met domesticatie gepaard gaat) kun je daarvoor dus niet meer terecht bij het przewalskipaard. Die stammen af van een soort dat ooit in Kazachstan goed van pas kwam. Dat soort verschillen kan met name enorme gevolgen hebben omdat mensen nogal wat af menen te kunnen leiden uit wat zij als 'de ware aard' van een dier zien, ook al heeft het vele duizenden jaren een andere route gevolgd dan zijn wilde voorgangers: het is die geromantiseerde wilde voorganger die als bepalend wordt gezien (bij dieren wint nature het kennelijk van nurture). Het bekendste voorbeeld van de enorme gevolgen die misverstanden kunnen hebben voor de manier waarop wij met dieren omgaan is wel de manier waarop sommige mensen (type: drilsergeant) nog steeds hun honden behandelen. Het eerste misverstand is dat zij honden zien als gedomesticeerde wolven, terwijl beide soorten alleen een gemeenschappelijke voorouder hebben en gedurende vele millennia een compleet verschillende evolutie hebben ondergaan. De hond heeft zich als enige soort vrijwillig gedomesticeerd en leeft al sinds de oudheid samen met mensen. De wolf daarentegen is altijd vervolgd en daarvan overleefden alleen de meest schuwe exemplaren, in plaats van de meest mensgerichte zoals bij de honden. En dan was er ook nog een wetenschapper die de ene enormiteit op de andere stapelde. Die ging het gedrag van wolven onderzoeken. Om te beginnen was dat al geen wolvensoort die een gemeenschappelijke voorouder heeft met de hond maar een soort dat zich al veel eerder had afgesplitst. En dan onderzocht hij ook nog een 'roedel' in een dierentuin. Dat was helemaal geen roedel maar een groep wolven die in zijn geheel bestond uit dieren die geen familie van elkaar waren en ook nog eens in de puberleeftijd zat, dus er zat geen enkele hiërarchie in die groep. Wat hij observeerde was een continue strijd om de macht. Logisch, want als je menselijk sociaal gedrag meent te kunnen observeren op Stratums Eind in Eindhoven komt je tot exact dezelfde conclusie: branieschoppers die elkaar continu de baas proberen te zijn. Maar zijn veralgemeniseringen en de conclusies die hij daaruit trok (en anders degenen die zijn onderzoek gebruikten en toepasten op honden) hadden nogal veel succes. Zelf zag hij zijn fout redelijk snel in maar zijn uitgever (het onderzoek ging als warme broodjes over de toonbank en er was een hele industrie omheen ontstaan van hondentrainers) vertikte het om met een update te komen. De wetenschap is inmiddels een heel stuk verder en niemand zal meer met droge ogen een hond met een wolf vergelijken. En ook hoe wolven in roedels leven wordt al lang niet meer afgemeten aan hoe die pubers in de dierentuin zich gedroegen. Toch kom je in de meerderheid van de handboeken over hoe om te gaan met je hond nog de erfenis tegen van dat ene belabberde onderzoek: je mag een hond nooit hoger laten zitten dan jijzelf en hij mag zeker niet op de bank, want dan denkt hij dat hij de baas is en zal onvermijdelijk proberen om jou te domineren. En als je de deur in of uit gaat moet jij altijd voorop gaan, anders neemt de hond meteen de macht over. Straffen is sowieso de beste manier om een hond te leren wat zijn plaats is. Dat soort flauwekul is maar moeilijk uit te roeien, terwijl we inmiddels weten dat het de beste manier is om een ongelukkige en valse hond te creëren. En dan halen we er een macho als Cesar Milan (iemand zonder enige opleiding op dit gebied) bij om te demonstreren dat je een hond met nog wat meer intimidatie echt wel (even) klein kunt krijgen. Terwijl al lang bekend is dat de hond geen wolf is maar een soort met een millennia lange daarvan afgezonderde ontwikkeling die al begon met het zich richten op de mens in plaats van ervoor te vluchten. Mens en hond leven al sinds de oudheid samen op basis van het wederzijdse nut daarvan. Daarbij is de hond (als meest afhankelijke partij) veel meer gericht op zijn baas dan andersom, dus die probeert het tegendeel van het overnemen van de macht: hij zoekt zekerheid en bevestiging van de mens. Uit onderzoek blijkt ook dat hij minstens tien keer zoveel naar zijn baasje kijkt dan andersom. En voor iemand die probeert jou te pleasen is straffen wel de meest belabberde opvoedingsmethode: ongewenst gedrag negeren en gewenst bedrag belonen werkt veel beter. Negeren is in die context al een straf, daar hoef je geen schepje bovenop te doen. En zodra de hond daarop reageert met gewenst gedrag moet je dat meteen belonen, want doorgaan met straffen wordt gezien als reactie op dat gewenste gedrag en niet op het gedrag daarvoor: een hond leeft nu eenmaal in het moment. Het verschil tussen wild, gedomesticeerd en verwilderd mag op zich futiel lijken maar kan desalniettemin enorme gevolgen hebben. Allereerst wetenschappelijk, als je de evolutie van een soort bestudeert word je toch op het verkeerde been gezet als je dat onderscheid niet maakt. Maar vooral ook door de consequenties die we daaraan verbinden met betrekking tot 'de ware aard' van een diersoort en hoe we op basis daarvan met die dieren omgaan. Wat dat betreft doen we nogal vreemd als het om de 'natuur' van een dier gaat en wat we daar allemaal aan ophangen. Daarbij verliezen we het dier zelf al snel uit het oog. We gedragen ons in ieder geval niet zo merkwaardig tegenover onze medemens afhankelijk van de overtuiging of de chimpansee, de bonobo of de gorilla als onze grootste verwant van millennia terug wordt gezien.

Vreemd dat je paarden, die 5500 jaar in het wild leven, nog steeds als gedomesticeerd moet zien.

Maar verwilderde paarden kunnen dus dankzij de dierentuinen nog altijd gaan bestaan. Voor mammoeten is het feest wellicht gedaan. Voor dinosauriërs is het echt voorbij.

geen wilde paarden meer, geen cowboys en indianen meer....... Kluk kluk zegt oef.....

Voorlopig moeten we het dus maar even doen met wilde koeien.

De vraag is nu wat eigenlijk het verschil is tussen wilde paarden, en gedomesticeerde paarden die al generaties in het wild leven.