Onderwijs maakt vrij!

Er werd in de politiek voor de verkiezingen veel gesproken over baancreatie. Zo deed GroenLinks bijvoorbeeld het voorstel voor een grote belastingherziening waarmee vele banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt zouden kunnen worden gecreëerd. Op zich geen slechte gedachte, maar volgens mij kan dit geld beter worden geïnvesteerd in onderwijs.

Het heeft volgens mij namelijk niet zoveel zin om banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt te creëren. Veel banen aan de onderkant zullen gezien de trend van robotisering op de arbeidsmarkt binnen een aantal jaren op met bestaan. Wat precies het effect is en wanneer dit gebeurt is gissen. Hoe dan ook bieden de voorstellen die gericht zijn op directe baancreatie een oplossing voor de korte termijn.

De inhoud van beroepen gaat veranderen en zal veelal verschuiven naar kenniswerk of een groter sociaal karakter krijgen. Dit leidt dus tot hoger opgeleide functies en continue onderwijs. Daarnaast lost het creëren van banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt het huidige tekort aan hoogopgeleid personeel niet op. Die hoogopgeleide werknemers moeten nu uit het buitenland gehaald worden; de nieuwe generatie gastarbeiders. Alleen heten ze nu heel chic expats, maar in feite is het gewoon een gastarbeider. Het bedrijfsleven haalt hen de afgelopen jaren uit het buitenland. Met een dergelijk voorstel zoals van GroenLinks, zal dat niet veranderen. Niet echt een duurzame oplossing dus. Ook geen antwoord op het thema robotisering van de arbeidsmarkt dat maar laag op de politieke agenda’s staat.

De echte en duurzame oplossing is het opleiden van laaggeschoolden werknemers naar MBO functies en werknemers met MBO denk- en werkniveau naar HBO functies. Hiermee creëren we doorstroom op de arbeidsmarkt en het zal tevens de productiviteitsverhoging ten goede komen. Dit levert tevens een situatie op waarbij de de inkomensverschillen vanaf de andere kant genivelleerd worden. Niet door de bovenkant naar beneden te duwen, maar de onderkant naar boven. Oftewel een welvaartsgroei voor iedereen.

Focus op duurzame inzetbaarheid Er hoeven dan geen banen gecreëerd te worden, dat zal het economisch organisme zelf doen. De groeiende markt zal zelf zijn nieuwe behoeftes krijgen op basis waarvan nieuwe beroepen en banen gecreëerd zullen worden. Het enige dat de overheid dient te doen is te faciliteren in de middelen die hiervoor nodig zijn. Zij dient de voorzieningen te scheppen, hetgeen volgens mij betekent dat er flink in onderwijs geïnvesteerd dient te worden.

Het UWV heeft ter bevordering van de doorstroom al een goede stap gezet met de creatie van de scholingsvoucher voor kansrijke banen. Deze voorziening is dermate goed ontvangen dat het budget hiervoor al op is. Daarnaast is het nota bene de werkgeversvereniging AWVN die een passend lijkende oplossing aandraagt om duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt te creëren. Zij doen namelijk het voorstel om de ontslagvergoeding om te vormen naar een stelsel dat continu leren moet bevorderen. Waar zijn de plannen van de politiek hiervoor? De enige partij die zich echt sterk maakt voor onderwijs is D66, maar zelfs zij schiet eigenlijk te kort in het programma.

Het toont in ieder geval wel aan dat goede initiatieven niet alleen uit politiek hoeven te komen. Vanuit een filosofie dat er een oplossing gevonden wordt waarin de ogenschijnlijk tegenstrijdige belangen van zowel de werknemers als de werkgevers werkelijk opgelost worden. Dit is het resultaat wanneer er vanuit gemeenschappelijk belang op lange termijn wordt gekeken. Vanuit de interafhankelijkheid, in plaats van de tegenstrijdigheid. Een gouden vondst wat mij betreft. De budgetten voor ontslagvergoeding worden getransformeerd tot budgetten voor ontslagvoorkoming.

Ja, dat vraagt inderdaad ook inzet van de werknemers. Zij zijn hoofdzakelijk verantwoordelijk voor hun eigen ontwikkeling. Dit is al jaren een lastig thema binnen HR-land, die hebben hun er hun handen en hoofden vol aan. Hoe krijgen we de werknemers zover dat ze gemotiveerd zijn om een opleiding te volgen?

Leren wordt pas interessant wanneer je begrijpt wat het je oplevert Volgens mij ligt die tegenzin hem vaak in het verplichte karakter in combinatie met te weinig ruimte of tijd om te studeren. Hierdoor zie je dat alleen de echte strevers inzet tonen om zich verder te ontwikkelen. De rest doet alles met een frisse tegenzin op het laatste moment. Wat vooral meespeelt is dat het nut en de zin ervan niet duidelijk genoeg is. Opleiden en trainen heeft als doel dat je effectiever wordt, beter in je werk. Of dat je meer verantwoordelijkheden kan dragen, door kan groeien, of meer bezig kan houden met hetgeen je echt leuk vindt in je werk. Leren wordt pas interessant wanneer je begrijpt wat het je oplevert! Zo geldt het voor volwassenen en voor kinderen. Je huiswerk maken omdat het moet, heeft werkelijk nog nooit iemand geïnspireerd om te leren; wel gedwongen.

Inspireren om te leren Onderwijs krijg je alleen op gang wanneer de deelnemers geïnspireerd worden om deel te nemen. Wanneer ze snappen wat het hen oplevert, dan hoef je ze niet meer te motiveren, want ze weten allang waarom ze het willen doen.

Dus ja, dat vraagt een andere aanpak dan de huidige standaard. Sterker nog, dat vraagt een paradigma verschuiving. Van alle kanten. Allereerst van de werkgeversorganisatie, de werknemersorganisaties en de politiek. Gezamenlijk moet er een plan op tafel komen waarbij de belangen van alle partijen wordt meegenomen. Dat plan moet worden gesmeed op basis van gemeenschappelijke belangen, waarbij de wederzijdse bezwaren geïntegreerd worden. Uiteraard zullen er wederzijds concessies moeten worden gedaan, maar het plan dat er moet komen dient een haalbare oplossing bieden voor de sneller veranderende arbeidsmarkt. Daarnaast zal ook effectieve loopbaanbegeleiding een grote rol in dit geheel dienen te krijgen.

Om deze paradigmaverschuiving te realiseren zullen de huidige communicatie strategieën van zowel het regulier onderwijs als van de HR afdelingen overhoort gekieperd moeten worden. De vlam van inspiratie moet worden aangewakkerd bij zowel de ingedutte werknemer, de WW-er zonder perspectief en de scholier. Verandering is de constante en die boodschap dient samen met de oplossing te worden aangedragen.

We zien namelijk dat nieuwe behoeften snel worden ingevuld door creatieve jonge ondernemende mensen die daarmee aan de geboorte staan van nieuwe beroepen, toepassingen of bedrijven. Dit zijn de voorbeelden waarmee de scholier geïnspireerd moeten worden. Want als we de scholieren niet laten nadenken over ze willen worden, maar over welke problemen hen aan het hart gaan en ze willen oplossen krijg je heel anders denkende mensen.

Een mooi voorbeeld hiervan is Boyan Slat, de 28-jarige Nederlander die voor ons de enorme plastic soep in de oceanen gaat opruimen. Als duiker werd hij diep geraakt door het oceaan plastic probleem. Vanuit zijn gepassioneerde overtuiging dat hij hier een oplossing voor kon verzinnen deed hij dit ook. Hij is oprichter van The Ocean CleanUp en wordt internationaal erkend voor zijn inventiviteit.