Onderwijs in een coronacrisis: anders en kansrijk

Vorige week schreef de Onderwijsinspectie dat ze het zicht kwijtraken als er dit jaar geen eindtoets wordt afgenomen in groep 8. Daarnaast werd benoemd dat het afgelopen schooljaar meer leerlingen in groep 8 een lager schooladvies hebben gekregen vanwege het ontbreken van die eindtoets. Dit werkt dan weer de kansenongelijkheid in de hand. Een legitiem argument om te toetsen dus. Al maandenlang ligt de nadruk op leerachterstanden, onherstelbare leerschade aan deze kinderen door het thuisonderwijs en ga zo maar door. Lekker dan! Als je dat als kind thuis hoort van je ouders, op televisie of via andere kanalen. Dat is goed voor het zelfvertrouwen.

Leerachterstanden, het woord alleen al doet mij gruwelen. En nu helemaal. Wanneer stoppen we met het gebruik van deze term in deze exceptionele crisis en daarna? Wanneer stoppen we met het nu al etiketteren van deze generatie?

Natuurlijk moet er zo snel als het kan een einde gemaakt worden aan het thuisonderwijs. Al is het alleen al voor de kinderen die iedere dag in ‘onveilige’ thuissituaties zichzelf moeten redden. Waarvoor school de ‘veilige’ haven is. Ouders zijn geen leraren. Gelukkig niet, anders is ons beroepsaanzien definitief naar zijn grootje. Daarnaast levert het thuis lesgeven de meeste ouders en leerlingen zoveel extra spanningen op dat het risico op overspanning en burn-out na deze periode met flinke percentages toeneemt. Nee, zo spoedig mogelijk terug naar school, dat is voor zeker en in ieders belang. Leerkrachten zijn de aangewezen personen om straks een leidende rol te hebben in het leren en volgen van de leerlingen.

Hoe ziet dat leren er dan uit als we straks, wanneer het veilig is, weer naar school gaan? De niveauverschillen tussen de leerlingen zullen groter zijn. Dat is uit de eerste thuisonderwijsperiode al gebleken. Al vanaf juni/juli 2020 ligt de focus op het toetsen en signaleren van ‘leerachterstanden’. Om die achterstanden in te lopen zijn subsidies verstrekt en wordt er momenteel gesleuteld aan een nationaal onderwijsplan.

Ik ben niet tegen het afnemen van toetsen. Toetsen zijn een prima middel om te zien hoe ‘ver’ een leerling zit in zijn of haar ontwikkeling. En daar ligt wat mij betreft de kans in de benaming. Hoe ver ben jij als leerling op dit moment in jouw ontwikkeling? Dat klinkt een stuk positiever dan: Waar heb jij achterstand opgelopen? Hierin heeft de leerkracht een belangrijke rol. Ik weet ook zeker dat deze gepakt wordt. Geef de leerkracht ruimte en autonomie in de periode na deze crisis om ieder kind recht toe te doen. Zij hebben het zicht op hun leerlingen. Zij kunnen, vanuit hoge verwachtingen (van ieder kind moet je hoge verwachtingen hebben) de leerling prikkelen om ‘verder’ te groeien in zijn of haar ontwikkeling. Hiervoor is er naar mijn mening tijd genoeg. Zeker wanneer je het bekijkt vanuit het perspectief van een leven lang leren. Laat de minister in het ‘nationaal onderwijsplan’ de daad bij het woord voegen en daadwerkelijk inzetten op: we hebben de tijd, de druk mag van de ketel en onze leerkrachten adviseren alle groep 8 leerlingen ‘kansrijk’.

Ons land is al bijna een jaar bezig met deze coronacrisis. Onze leerlingen hebben ontzettend veel geleerd. Dat niets vanzelfsprekend is, dat onze wereld toch niet maakbaar is en dat wij als mensheid, keihard moeten samenwerken om stappen te zetten. Daar hoef je geen toets voor af te nemen om zicht te krijgen. Dat is bagage die levenslang impact heeft. Kennis, vaardigheden en ervaring voor het leven, meetbaar en bruikbaar in de toekomst, Onderwijsinspectie.