‘Onderbewoning’ is bedoeld om de burgers schuldbewustzijn aan te praten

Staat ons nog een terugkeer van pensions te wachten?

Van tijd tot tijd ontdekken ambtenaren en politici nieuwe woorden die zij kunnen gebruiken om burgers mede verantwoordelijk te stellen voor de problemen waarvan zij het slachtoffer zijn. Een paar dagen geleden is weer zo´n term in omloop gebracht: “Onderbewoning”. Net als bij “vliegschaamte” is het de bedoeling een zeker schuldbewustzijn te veroorzaken bij de betrokkenen. Definitie: een onderkomen is onderbewoond als er meer slaapkamers zijn dan vaste bewoners. De suggestie is: veel mensen wonen te ruim. Zou het niet veel eerlijker zijn als zij verhuisden naar een onderkomen dat past bij de gezinsgrootte? Zo maken wij in deze tijden van schaarste maximaal gebruik van de beschikbare woonvoorraad. Die roep zal zeker komen. Natuurlijk: er wordt haast niks gebouwd maar wat denk je van al dan niet afgedwongen woningruil?

De nood van nu is minstens zo erg als die van na de bevrijding. Toen kende het land door de grote verwoestingen, vooral in het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog, een enorm gebrek aan onderdak. De regering voerde dan ook een rigoureuze distributie in. Wie te ruim woonde, was verplicht inwoning te nemen. Eigen familieleden gingen vóór maar waren die er niet of werkten de hoofdbewoners tegen, dan wees dan de gemeente je een vreemd gezin toe.

Deze maatregel was acceptabel tegen de achtergrond van de enorme oorlogsschade. Nu kan men er niet meer mee aankomen omdat de huidige woningnood het gevolg is van wanbeleid door de staat. Toch zie je dat hier en daar pogingen worden ondernomen  huizen voller te krijgen. Zo zijn er woningbouwcorporaties bereid een enkel appartement aan twee huurders tegelijk toe te wijzen die vervolgens de ruimte en de huur samen delen. Je moet dan wel heel goede afspraken maken over het gebruik van keuken en natte cel. En ook over de functie van de woonkamer. Anders is het een recept voor oorlog.

Toch zou er in het huidige tijdsgewricht wel iets gedaan kunnen worden om het aantal bewoners van afzonderlijke huizen te vergroten: niet meer zo krampachtig doen over kamerverhuur. Het was tot diep in de twintigste eeuw heel gebruikelijk als men kamers onderverhuurde, aanvankelijk zelfs met de kost erbij. Dat was bijvoorbeeld dé uitkomst voor een weduwe of zelfs echtpaar mét een behoorlijk huis maar zónder oudedagsvoorziening. Ze begonnen een pension. Dat wil zeggen: zij verhuurden de kamers aan vrijgezelle dames en/of heren. Die leidden hun eigen leven maar  ontmoetten elkaar aan de maaltijd die door de hospita werd verzorgd. Zij kokkerelde en presideerde vervolgens de tafel. Uiteraard deelden de huurder badkamer en toilet. Daarover bestonden goede afspraken die door de hospita gehandhaafd werden. De bed and breakfasts, die tegenwoordig als paddenstoelen uit de grond schieten, laten zich gemakkelijk uitbouwen tot zulke pensions.

Dit gebeurt allemaal niet omdat een miljoen regels in de weg staan. Huisbazen verbieden onderhuur. Gemeentes gaan het verschijnsel tegen omdat zij vrezen voor overbewoning. Allerlei veiligheidseisen gooien roet in het eten. En anders zijn er wel toeslagen die wegvallen en/of moeten worden terugbetaald omdat er ineens extra inkomsten zijn.

Je zou kunnen zeggen: inkomsten uit kamerverhuur zijn belastingvrij en hebben ook geen effect op toeslagen. Zo wordt het voor particulieren aantrekkelijk hun woning tegen betaling met anderen te delen. Is dat rechtvaardig? Nee, dat is niet rechtvaardig maar je doet wel iets tegen woningnood en economische dakloosheid.

Vers twee is natuurlijk of de individualistische twintigers van nu nog behoefte hebben aan een vorm van samen wonen zoals de schrijver Willem Elsschot die bijvoorbeeld schetste in zijn roman Villa des Roses over het leven in een Brussels pension rond 1900.

Ondertussen moet niemand zich door termen als ¨onderbewoning¨ schuldbewustzijn aan laten praten.

De VRT maakte een tv-serie op basis van Villa des Roses. De moeite waard om te bekijken.

Aflevering 1:

Aflevering 2:

Aflevering 3:

Over inwoning gaat de gedateerde speelfilm uit 1949 Een Koninkrijk voor een Huis!   Met onder andere Johan Kaart en Heintje Davids.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire met het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: 75 jaar Navo.