Onaantrekkelijk onderwijs oorzaak lerarentekort

Hoe moeilijk is het om dat lerarentekort op te lossen? Het onderwijs moet gewoon aantrekkelijker zijn om in te werken, door ervoor te zorgen dat onderwijs iets is waar leerlingen èn leerkrachten blij van worden. Hoe simpel is dat? Eigentijdser, digitaler, individueler, meer eigen keus, meer eigen weg binnen de begrenzing van een sociale omgeving en meer eigen ruimte. Onderwijs dat leuker is voor leerlingen èn leerkrachten. Ja, dan wil ik wel weer. Nu niet. Meer geld maakt het werk niet leuker.

Ik had kunnen vervangen, dacht ik, toen ik afgelopen week las: ‘Vervangen van zieke docenten wordt steeds groter probleem.’ (Nu.nl) Maar ik doe het niet. Ik heb te doen met alle leerlingen en ouders die hun bestaan deels docent-loos moeten vullen. Ik heb de juiste papieren, maar ik doe het niet, niet meer. Ik heb het trouwens over het VO. In het PO is het lerarentekort nog nijpender en de situatie niet beter. Te veel leraren hebben te weinig plezier in hun werk.

Na mijn korte periode in het VO, precies één schooljaar, stuurde het Ministerie van Onderwijs mij minstens drie keer een stapel evaluatieformulieren met de vraag of ik wilde invullen hoe mijn zij-instromerschap mij bevallen was. Ik heb het niet ingevuld, zo boos was ik. Ik had er ook enkel geen vertrouwen in dat mijn informatie het Ministerie van Onderwijs tot inzicht zou brengen. Als ze zelf niet snappen waarom vele zij-instromers er na korte tijd weer mee stoppen, waarom vele docenten burn-out raken, waarom velen niet meer kiezen voor het docentschap, wat heeft evaluaties invullen dan voor zin?

Het is toch duidelijk? Het is een hondenbaan! Dat ligt niet aan de leerlingen en ook niet aan de ouders. Leerlingen zijn prachtig en ouders zijn betrokken bij hun kinderen – en daarom soms knap lastig voor school – en terecht. Dat het een hondenbaan is, ligt aan het systeem. Een verstikkend, ouderwets systeem, waarin leerlingen nog steeds in te grote kuddes –waarin uitermate ongezonde groepsprocessen plaatsvinden- zich van les naar les slepen, zonder noemenswaardige motivatie. Ik snap die leerlingen wel. Het onderwijs is overwegend saai, de motivatie neemt vanaf groep 1 gestaag af…

Wie wil een baan, waarin je jonge mensen les moet geven die niks willen? Ik snap wel dat ze niks willen, ze hebben namelijk niks te willen, dat is ze afgeleerd. Toen ik les ging geven op een manier die de leerlingen wèl wilden, werd ik door de poppetjes in het systeem op mijn vingers getikt. Ik moest hetzelfde doen als de andere leraren, anders klopte het systeem niet. Dus het verzoek was of ik net zo saai wilde lesgeven als de anderen. Waarom zou ik dat willen? Na een jaar ben ik weggegaan. Ik had het overigens ook wel naar mijn zin, in het onderwijsvernieuwinsgproject op deze school. Daar was ik op afgekomen en daar wilde ik graag in werken, maar ik moest van het systeem ook in het klassikale 50-minuten-patroon meedraaien. Ze konden toch geen precedenten gaan scheppen? Stel dat meer leraren alleen in de onderwijsvernieuwing willen werken: dat valt niet te roosteren, zo was hun argumentatie. Zo veel goede bedoelingen in het onderwijs sneuvelen op roostertechnische onmogelijkheden en dat komt weer door al die deeltijdbaantjes. Dus directies: vraag van je docenten commitment en maak er iets moois, eigentijds, anders van met zijn allen!

De kern van wat ik als het probleem van het lerarentekort zie: het onderwijs is onvoldoende aangepast aan deze tijd. Het is jongeren-onvriendelijk. En dat duurt maar en duurt maar, al sinds ik op school zat in de jaren zeventig. Natuurlijk zijn er mooie initiatieven en experimenten met andere systemen, die sijpelen langzaam door, maar dat gebeurt nog steeds op een te kleine schaal en het doorsijpelen gaat niet snel genoeg. Het onderwijs is een ouderwets bastion, met te veel mensen die hun tijd uitzitten, in plaats van mensen die begeesterd vorm geven aan wat het mooiste op aarde kan zijn: met jonge mensen werken en hen begeleiden naar volwassenheid.

Ik las van de week op Nu.nl: ‘Oplossingen worden gezocht in onder andere meer professionele ruimte en voldoende ontwikkel– en carrièremogelijkheden.’ Als je even googelt op ‘onderwijsvernieuwing’ dan stuit je meteen op een artikel in Trouw, november 2017: ‘De Kamer besloot ruim een jaar geleden (dus 2016) dat de kwaliteit van het onderwijs omhoog moet: leerlingen moeten meer op hun eigen niveau worden begeleid en meer dan nu moeten docenten digitale leermiddelen inzetten. Dat vraagt om een andere manier van lesgeven. Om die omslag mogelijk te maken (vond de Kamer toen) moeten docenten minder voor de klas staan en meer tijd krijgen om die vernieuwing in elkaar te steken.’ Is er iets van voor elkaar gekomen?

Meer professionele ruimte wilden en willen leraren dus, zoals recent weer in het nieuws is. Iedereen die het volgehouden heeft tot nu toe: hulde! Ik hoop dat het gehele onderwijs spoedig instort en er eindelijk een nieuw systeem gebouwd kan worden.