Omtzigt zou veel zetels halen, maar wat wil hij eigenlijk?

Het afgescheiden Kamerlid Pieter Omtzigt zou volgens een peiling van Maurice de Hond meteen 25 Kamerzetels halen als hij met een eigen partij aan verkiezingen meedoet. De Hond erkent dat dit een ‘hypothetische situatie’ is, want Omtzigt heeft nog geen eigen partij en (voor zover bekend) ook geen voornemen tot verkiezingsdeelname. Niettemin is het interessant om na te gaan wat de kiezers zouden doen als er wel een Lijst Omtzigt (of hoe die ook zou heten) op hun stembiljet stond. Tenslotte hebben peilingen altijd een hypothetisch karakter. Ze vertellen (indien het opinieonderzoek althans klopt) wat het kiezersgedrag zou zijn als er verkiezingen waren. Maar er zijn helemaal geen verkiezingen. Die vinden in theorie pas in 2025 plaats. Dat is nog een hele tijd.

Niettemin: 25 zetels is veel, in de huidige versnipperde omstandigheden zelfs heel veel. De hypothetische Lijst Omtzigt zou met een dergelijk aantal de tweede partij van het land zijn. De nieuwe partij zou zorgen voor een aardverschuiving in de Nederlandse politiek.

Uiteraard moeten prognoses met een hoog hypothetisch karakter met extra voorzichtigheid worden gehanteerd. Is het mogelijk dat een nieuwe partij bij haar eerste optreden zo goed scoort? Ja, dat is mogelijk. De Lijst Pim Fortuyn haalde in 2002 (weliswaar zonder de kort daarvoor doodgeschoten Fortuyn zelf) 26 zetels en mocht onmiddellijk aanschuiven voor het nieuwe kabinet. Over hoe het daarna verderging zullen we het hier maar niet hebben. Anderzijds: de gloednieuwe partij Trots op Nederland van de uit de VVD gezette Rita Verdonk stond in 2008 op bijna 30 Kamerzetels in de polls. Toen er in 2010 Kamerverkiezingen werden gehouden, bleken er daar nul van over. Een paar knallende interne ruzies hadden aan Rita’s politieke dromen een abrupt einde gemaakt.

Het is dan ook volstrekt onduidelijk of de voorspellingen van De Hond zullen uitkomen. Opmerkelijk is dat volgens diens onderzoek de VVD (3), de SP (ook 3), BBB (4) en de PVV (eveneens 4) de meeste virtuele zetels aan Omtzigt zouden kwijtraken. Het zetelverlies zou zich dus zowel op links als rechts (en extreemrechts) voordoen.

Hieruit blijkt dat het helemaal niet zo duidelijk is wat Omtzigt precies wil. Volgens een recent gepubliceerd manifest van zijn hand is hij vooral uit op het herstel van het vertrouwen tussen politiek en burgers en op het waarborgen van de sociale grondrechten, onder meer door de instelling van een Grondwettelijk Hof. Met een dergelijk programma (als je het zo al mag noemen) kun je blijkbaar allerlei kanten op. Misschien dat de praktijk van de komende regeerperiode kan ophelderen wat de ex-CDA’er nu precies wil. Het is lang niet uitgesloten dat hij dan bij de verkiezingen heel wat minder zetels haalt.

Of verkiezingsdeelname van Omtzigt de kabinetsformatie simpeler zou maken valt te betwijfelen. In de peiling van De Hond blijft de VVD ruim de grootste partij. D66 zou een flinke veer moeten laten, maar de democraten zouden wel nog steeds een serieuze gegadigde voor de regeringscoalitie zijn. De enige partij die door het optreden van Omtzigt zou worden weggevaagd is het CDA, dat 6 zetels zou overhouden. Dat aantal zouden de christendemocraten volgens De Hond overigens ook halen zonder dat Omtzigt aan de verkiezingen meedoet. De vraag is of VVD-leider Mark Rutte liever zaken zou doen met de koppige en betweterige Omtzigt dan met volgzame CDA-leider Wopke Hoekstra. Ik weet eigenlijk wel zeker van niet.