Oekraïne steunen is een koopje

Twee gerenommeerde denktanks, een Duitse en een Amerikaanse, calculeerden de prijs van het niet steunen van Oekraïne. En die kan bovendien nog veel hoger worden als Oekraïne's grondstoffenrijkdom in Russische en Chinese handen valt. 

Op 11 december luidde Mark Rutte in zijn maidenspeech als NATO-chef de noodklok. Rusland, zo waarschuwde hij, bereidt zich voor op een langdurige confrontatie met Oekraïne en de NAVO, om samen met China, Noord-Korea en Iran een nieuwe autocratische wereldorde te realiseren. 'Het is tijd om over te schakelen op een oorlogstijd mindset en onze defensieproduktie en -uitgaven een turbo-impuls te geven.’ […] ‘Als we nu samen niet meer uitgeven om oorlog te voorkomen, zullen we later een veel, veel, veel hogere prijs betalen om oorlog te voeren. Geen miljarden, maar triljoenen euro's.'

Na afloop, in een vraaggesprek met Rosa Balfour, Directeur Carnegie Europa, zei Rutte ook dat Oekraïne meer munitie en luchtverdediging nodig heeft om vanuit een sterke positie te kunnen onderhandelen.

Over de specifieke financiële gevolgen van een Oekraïense nederlaag voor het Westen had Rutte het niet. Dit in tegenstelling tot het Kiel Institute for the World Economy en het American Enterprise Institute. Niet toevallig twee denktanks uit landen die de meeste militaire en humanitaire steun aan Oekraïne verlenen. 

Volgens een recente beleidsnota van het Kiel Instituut zou Europa met een negen keer grotere economie in staat moeten zijn Rusland af te schrikken. Zelfs zonder Amerikaanse steun is dat mogelijk. Althans wanneer de Europese leiders de wil opbrengen om een geopolitieke speler te worden door de defensieproduktie en Oekraïne-steun substantieel te verhogen. Wat niet alleen vanuit moreel maar ook vanuit financieel oogpunt noodzakelijk is, zo stelt het Instituut. Een Russische overwinning in Oekraïne zou naar schatting voor Duitsland neerkomen op 10-20 keer hogere kosten dan de huidige militaire steun. Die overigens nog slechts een 1/6 is van de Duitse bijdrage aan de Eerste Golfoorlog in 1991, terwijl die geografisch aanmerkelijk verder weg plaatsvond. 

Zou Oekraïne weer onderworpen zijn aan de Russische invloedssfeer dan zou dat grootschalige defensie-investeringen vereisen, waaronder een drastische verhoging van de Duitse NATO-bijdrage en die aan de Baltische veiligheid. Bovendien zouden naar schatting tussen de 9 en 19 miljoen Oekraïners toevlucht in het buitenland zoeken. Waarvan zo’n 2-4 miljoen in Duitsland dat reeds 1 miljoen Oekraïners herbergt en dus aanzienlijk meer zal moeten besteden aan vluchtelingenhulp, huisvesting, gezondheidszorg, etc.

Bovendien is het evident dat een Russisch succes behalve aan Poetin ook aan de rest van de wereld, bijvoorbeeld China, het signaal geeft dat militaire agressie loont. Wat tot meer gewapende conflicten en destabilisatie van de wereldorde zou leiden, met alle daaruit voortvloeiende immense kosten en gevolgen voor de wereldeconomie. 

Aldus Kiel. En dat terwijl, zie A World out of Balance het jaarlijkse recente IRC (International Rescue Comittee) Emergency-rapport, er reeds sprake is van een wereldwijde recordstijging van gewapende conflicten en staatsgrepen of pogingen daartoe.

Ook de VS zal veel geld besparen door Kyiv te steunen. Want de kosten van een Russische overwinning in Oekraïne zullen ook voor de VS exorbitant zijn, stelt het American Enterprise Institute in een op 9 januari verschenen rapport. Zonder Amerikaanse wapenhulp zal Oekraïne uiteindelijk niet standhouden, Rusland zal Kyiv veroveren en aan een nieuwe meer dan 4000 km lange grens met NATO-landen verschijnen. Waardoor de VS de komende vijf jaar 808 miljard dollar meer aan defensie zou moeten uitgeven dan begroot. Terwijl steun aan Oekraïne, die bovendien grotendeels wordt besteedt aan wapenproductie in Amerika zelf, Washington zeven keer minder zou kosten dan de verdediging van Europa tegen een zegevierend Rusland. Zo geven de AEI-auteurs een uitvoerige specificatie van de geschatte extra investeringen: landmacht, marine, luchtverdediging luchtmacht, drones, Europese wapendepots enz.

In weerwil van wat links en rechts betoogd wordt, benadrukken zowel het Kiel Institute als het AEI dat staken van militaire steun aan Oekraïne geen vredesbesprekingen mogelijk maakt maar enkel verdere Russische agressie aanmoedigt. Vandaar dat die militaire hulp niet alleen de transatlantische veiligheid dient en zowel moreel juist als legitiem is, maar bovendien een verstandige financiële investering.

Kortom een koopje. Vooral daar, zoals blijkt uit een rapport uit 2022 van het Canadese geopolitieke risicoanalyse-bedrijf SecDev, Oekraïne niet alleen de graanschuur van de wereld is maar 117 van de 120 meest gebruikte mineralen en metalen ter wereld herbergt.

Waaronder de grootste uraniumreserves in Europa, de op één na grootste ijzererts-, titanium- en mangaanreserves evenals onontgonnen grote velden lithium, grafiet en zeldzame aardmetalen. Natuurlijke hulpbronnen ter waarde van naar schatting 26 triljoen dollar. Een belangrijke reden dus, hoewel verhuld onder meerdere voorwendselen, voor de Russische invasie. Sindsdien heeft Rusland al beslag gelegd op miljarden aan Oekraïense grondstoffen die nodig zijn voor de productie van essentiële goederen zoals vliegtuigen, mobiele telefoons, EV-batterijen, staal en kernenergie. Inmiddels naderen Russische troepen ook de stad Shevchenko, waar een van de grootste lithiumvoorraden ligt. Wat tevens een bedreiging vormt voor de deal die de Europese commissie in 2021 met Oekraïne sloot over levering van het witte goud.

Washington Post columnist Marc Thiessen stelt dat het niet in het strategisch belang van de VS is als Poetin en  vriend Xi controle over Oekraïne’s grondstoffen-rijkdom krijgen. Maar dat geldt natuurlijk evengoed voor Europa. Vooral niet daar Beijing reeds ’s werelds snel expanderende batterijmarkt domineert en ook Europa sterk afhankelijk is van cruciale mineralen uit China. Dat zijn economische spierballen onlangs ondermeer demonstreerde door de grafiet-export naar de VS te beperken.

Kortom de VS en Europa dienen Oekraïne te blijven bewapenen om Poetin tot serieuze onderhandelingen te dwingen en vervolgens een duurzame vrede te verzekeren door geloofwaardige afschrikking. En door Oekraïners te helpen bij de exploitatie van hun natuurlijke rijkdommen, tot profijt van van zowel Oekraïne als de landen die militaire, financiele en humanitaire steun verlenen. 

Of Trump dat advies opvolgt is natuurlijk zeer de vraag. Mocht dat wel het geval zijn dan is dat een reden temeer voor Europa om een plaats aan de onderhandelingstafel veilig te stellen en Oekraïne’s EU-toetreding te versnellen. Al kan dat pas als de oorlog voorbij is, de staat van beleg is opgeheven en staatsinstellingen weer onafhankelijk zijn van de uitvoerende macht. De EU kan immers geen compromissen sluiten over de kwaliteit van de rechtsstaat. Zeker niet gezien het ernstige institutionele verval in Hongarije en Slowakije, landen die de spot drijven met de fundamentele waarden van Europa en fungeren als Trojaanse paarden van Rusland die de EU van binnenuit ontwrichten.      

Niettemin moeten de andere EU-leden er alles aan doen om te zorgen dat Oekraïense natuurlijke rijkdommen niet in handen vallen van Russen en Chinezen, Trumps zakenvrienden of lokale oligarchen maar in de eerste plaats ten goede komen aan de hele Oekraïense bevolking.

Bovenstaand is een bewerkte versie van een artikel dat eerder verscheen in de Kyiv Post, the Global voice of Ukraine