Occupy is niet alleen van de jeugd

Vieze hippies, werkschuw tuig, linkse rakkers. Die beschuldigen bleven de afgelopen dagen uit tijdens Occupy in Heerlen. Logisch. Op zaterdag verzamelden zich tien mensen rond het mijnwerkersmonument voor het gemeentehuis. Gemiddelde leeftijd? Ergens rond de vijftig. Zo’n twintig actievoerders lieten zich die dag zien. De gemiddelde leeftijd daalde nauwelijks. Winkelende (oudere) jongeren liepen besmuikt langs. Keurden de demonstranten geen blik waardig, maar maakten later wel lol op Facebook: ‘zelfs het actievoeren vergrijst hier’. De omgekeerde wereld? Welkom in Heerlen.

Nico Dijkshoorn heeft het druk. Zo om het kwartier verschijnt er een tweet bedoeld om de ‘bezetters’ in Amsterdam af te zeiken. ‘Occupy is legitimatie om lekker gek in de kleding van je moeder over straat te gaan. Nieuwe snobisten: ik heb geen televisie!!!’, bijvoorbeeld. Best vermakelijk. Zeker wanneer je er zijn quasi-nonchalante manier van voordragen bij fantaseert. Maar waarom die, eh, haat? Die zit blijkbaar diep bij hogeropgeleide mannen van middelbare leeftijd die het publieke debat domineren. Lees er de traditionele media van de afgelopen dagen maar op na. Doen de jonge demonstranten wat zij eigenlijk, diep in hun hart, hadden willen doen?

Ik volgde vorige week mijn hart. Een activist ben ik niet. Wel een beschouwer, iemand die aan de rand staat en situaties duidt. Een soort salonsocialist? Misschien. Maar toen mijn vader me een dikke week geleden wees op Occupy Den Haag twijfelde ik geen moment. Ook Heerlen moest een Occupy hebben. Dat is immers de essentie van de beweging: hoe meer locaties, hoe beter. Dus maakte ik een Facebook-event aan en deelde mijn plan via sociale media. Het bleef oorverdovend stil. Zaterdagochtend lichtte ik Occupy toe bij lokale radiozender L1 en bekende ik al blij te zijn met vijf medestanders. Stiekem kneep ik ‘m als een oude dief.

Uiteindelijk demonstreerden er afgelopen zaterdag twintig mensen bij het monument voor de anonieme mijnwerker. Terwijl in Maastricht zo’n vijftig studenten de markt bezetten, stonden in Heerlen kranige mannen en vrouwen met een protestbord in de handen. Zwijgend maar vastberaden. Protestgeneratie? Geenszins. Eerder het tegenovergestelde: mannen en vrouwen die altijd alles hebben gepikt, hebben geluisterd naar de ‘bazen’ die wisten wat goed voor ze was, nooit vragen hebben gesteld. Voor hen is de maat vol.

Natuurlijk, ze zijn aangestoken door het Occupy-virus. Door het idee dat er verandering mogelijk is, misschien wel door het idee dat ze uiteindelijk tóch ergens bijhoren. Misschien zijn ze niet in staat om in prachtige volzinnen uit te leggen wat er mis is met de wereld anno 2011. Maar één ding weten ze: nu is het in ieder geval niet goed. Behalve misschien voor die één procent.

Naast me staat mijn vader. We demonstreren samen. Eerder die dag drukte hij me een exemplaar van ‘Inside Job’ in de hand. Nu praat hij, geleund op zijn stok, met voorbijgangers. Hij praat over het economische systeem, over Europa, Amerikaanse banken en Griekenland. Vroeger noemde hij me idealist. Bedoelde hij verre van positief. Ik beet hem kapitalist toe. Ook verre van positief bedoeld. Nu staan we zij aan zij. In de zeventig is ie. Hij is van zijn geloof gevallen. Jaren geleden al.

Heerlen en de regio Parkstad zijn een apart verhaal. Als ergens in Nederland de schaduwzijde van het huidige systeem zichtbaar is, dan is het hier. Slimme jongeren trekken er sinds de mijnsluiting in de jaren zeventig van de vorige eeuw massaal weg. Mensen zijn er zieker dan elders in het land, de jeugdwerkeloosheid is er hoger, de regio vergrijst in hoog tempo. De gezondheidszorg is de grootste werkgever. Meisjes van zestien krijgen vijf minuten om een hoogbejaarde vrouw te wassen. Ze verdienen er een grijpstuiver mee. Binnen een paar jaar zijn ze afgestompt. De objectivering van de maatschappij, het alles in regels, checklijsten en procedures proppen van werk om de economische efficiency te verhogen, heeft hier een nieuwe dimensie gekregen. Adam Smith zou zich omdraaien in zijn graf. Links, rechts, progressief, conservatief. Het zijn hokjes die in een dergelijk systeem geen enkele betekenis meer hebben.

Na vier dagen Occupy in Heerlen is het duidelijk: de meeste mensen stemmen hier liever uit protest op de PVV van Geert Wilders dan zélf de straat op te gaan. Jongeren, althans mensen onder de veertig, conformeren zich liever. De angst om een eigen mening te hebben, om af te wijken, zit diep. Laf? Misschien. Dijkshoorn, die zichzelf vast superieur acht, doet niet anders. Ondertussen protesteren die kranige mannen en vrouwen bij de anonieme mijnwerker stug door. In Heerlen geen studenten, geen krakers, geen hippies, geen werkelozen en geen linkse rakkers. Gewoon bezorgde burgers die het ook niet meer weten, maar weigeren langer te luisteren naar de ‘hoge heren’. Daar kan Dijkshoorn nog veel van leren.