‘Nu serieus werk maken van EU-defensiesamenwerking, Europa moet zichzelf kunnen verdedigen’

“We leven in een nieuwe wereld. Niets zal meer zijn zoals het was.” Dat zegt de leider van de christendemocraten in het Europees Parlement, Manfred Weber, in de podcast Betrouwbare Bronnen. Hij vindt dat de Europese Unie nu serieus moet gaan werken aan een eigen defensiecapaciteit. Ook de VVD, die vroeger vaak huiverig was voor ideeën over een Europese defensie, zegt bij monde van Europarlementariër Bart Groothuis dat de EU nu stappen moet gaan zetten.

“Na de inval van Rusland in Oekraïne begrijpt iedereen dat defensie een sleuteltaak is, ook voor Europa”, zegt Manfred Weber. “Onze grootste angst op dit moment is dat Rusland de Europese Unie aanvalt via cyber. Daar zijn we als Europa onvoldoende op voorbereid. We hebben een Europese cyberbrigade nodig.” Ook vindt hij dat de EU een eigen raketafweersysteem moet hebben. “In Kalingrad staan raketten die in een paar minuten in Amsterdam kunnen zijn en nog sneller in de Baltische staten. Europa moet zichzelf kunnen verdedigen.”

Volgens Weber is voor onze veiligheid ‘de NAVO de basis van alles’. Maar, zegt hij: “We moeten ook onszelf beter beveiligen. Het slechtste scenario is dat we in oorlog zijn met Rusland en in het Witte Huis komt een Donald Trump terug. Of zelfs de echte Donald Trump, stel je voor!”

De Europese Unie heeft al taken op defensieterrein, maar dat gaat schoorvoetend en er wordt te weinig in geïnvesteerd, meent Weber. Hij wil een deel van de 150 miljard euro in het coronaherstelfonds – waarvoor de nationale lidstaten plannen hebben ingediend maar waarvan nog niet veel is uitgegeven – alsnog bestemmen voor defensie, naast bijvoorbeeld het sneller energie-onafhankelijk maken van de EU.

VVD-Europarlementariër Bart Groothuis wijst erop, dat de Europese lidstaten samen per jaar 380 miljard euro uitgeven aan defensie en de Russen 60 miljard. Toch zijn we niet in staat ons eigen grondgebied te verdedigen – daar heeft Europa de Amerikanen bij nodig. “Maar complementair kan de EU heel veel doen, ook militair en in de afschrikking.”

Weber en Groothuis willen ook het Verenigd Koninkrijk betrekken bij de Europese defensiesamenwerking. Groothuis pleit voor intensievere samenwerking tussen de Europese landen en wapensystemen die op elkaar aansluiten. “Vooral is nu van belang dat wapens snel door Europa getransporteerd kunnen worden. Stel er gebeurt iets aan de oostgrens, hebben we dan de logistiek? Hebben we dan de inlichtingen? Kunnen we Russische kruisraketten afvangen, kan onze kolonne daar komen? Het gaat om wegen, spoor en bruggen. Nederland trekt dit project voor de EU, als uitvoerder voor een sterkere NAVO. Denk aan de havens, snelweg A-15 en de Betuweroute die wordt verstevigd. Probleem is dat er veel te weinig geld naartoe gaat. In de onderhandelingen over de Europese meerjarenbegroting is erop gekort. Er gaat nu anderhalf miljard euro naartoe. Dat moet vijf of zes keer zo veel worden.”

Toen Rusland Oekraïne binnenviel, kwam Groothuis net terug van een bezoek met de defensiecommissie van het parlement aan Litouwen, waar Nederlandse militairen actief zijn. “Als een Nederlandse houwitser wil schieten met Duitse munitie, dan kan dat niet. Dat is een juridisch probleem, de certificering ontbreekt. En er is nog geen snel raadpleegbaar centraal overzicht welke doelen geraakt zijn. Overzicht, inzicht, handelen – zo werkt een militaire operatie. Zó kun je niet vechten, met al die verschillende wapensystemen. Willen we als Europa soeverein zijn in onze verdediging, dan zullen we samen meer moeten doen.”

De Oekraïense president Zelenski waarschuwde in een van zijn recente speeches dat de Baltische landen – ingeklemd tussen Rusland en de Russische enclave Kaliningrad, waar raketten gericht staan op Europa – wel eens de volgende kunnen zijn die Rusland binnenvalt. “Dat ze de volgende kunnen zijn is niet ondenkbeeldig”, zegt Groothuis. “Als je Poetins speeches en essays leest, kun je niet anders dan concluderen dat hij het Russische Rijk van voor 1917 wil herstellen. Hij heeft een heilige missie. Zijn landhonger is onbegrensd. Met het oog op toekomstige onderhandelingen moet je in het Balticum wapens neerzetten waarvan je weet dat Poetin die daar niet wil hebben. Zodat je iets te onderhandelen hebt.”