Nu minderen moet, kunnen we het ineens wel

We wisten natuurlijk al een tijdje dat dingen radicaal anders moeten, omdat de crisissen waar we mee te maken hebben niet met simpele, opgelegde maatregelen op te lossen zijn. Wij moeten zelf anders gaan leven en bedrijven moeten zich anders inrichten. Maar de transformatie van oneindige groei naar minder consumeren en minder en duurzaam produceren gaat niet snel genoeg.

We horen vaak van onze ouders of grootouders hoe eenvoudig het leven vroeger was. Er was weinig keuze in voedsel, je at wat de pot schafte. Je kocht kleding bij een plaatselijke winkel, maar veel vaker nog kreeg je de afgedankte kleding van je broer of zus, met een mooi plaatje om de gaten te bedekken. Er was een lokale kroeg om samen te komen en je kende eigenlijk alleen de mensen in je dorp of wijk in de stad. De minister-president zag je op tv (als je die al had) en je beroep koos je vaak op basis van wat je om je heen zag.

Hoe anders is het nu. Het internet geeft ons directe toegang tot een hele wereld aan keuzes. We kunnen op ieder moment van de dag bestellen wat we willen. Of dat nou een pokébowl, een uurtje hulp in de huishouding of een jurk die vorige week nog op de catwalk te zien was is. Via sociale kanalen en datingsapps staan we met duizenden mensen tegelijk in verbinding. Via Twitter kun je in 280 leestekens communiceren met de president van de Verenigde Staten. Ons werk kunnen we niet alleen volledig online opzetten en inrichten, we kunnen dit ook vanaf iedere plek op de wereld doen.

We zijn het offline leven niet gaan vervangen door het online leven, we zijn het erbij gaan doen. Logisch dus dat het behoorlijk druk is geworden. Veel werkdagen stromen niet alleen vol met oneindige email-stromen en chat-berichten, fysieke besprekingen vullen de overige gaten op in onze agenda. We bekijken kleding online, gaan het dan in de winkel passen en vervolgens weer online aanschaffen. We maken contact via het internet, maar die date gaat toch een keer offline plaatsvinden.

We zijn stapsgewijs van minder naar meer gegaan, steeds iets erbij. Steeds meer producten voor problemen die we eigenlijk niet hebben, steeds meer ervaringen die we geloven nodig te hebben om een interessant leven te leiden, steeds meer contacten die we onmogelijk allemaal kunnen onderhouden. Rustig opbouwen is gemakkelijker dan rustig afbouwen. Net als steeds iets meer gaan eten de meesten van ons beter afgaat dan steeds iets minder.

In de coronacrisis is minderen geen keuze meer. Door de huidige maatregelen wordt vóór ons bepaald wat we nu niet (meer) kunnen doen. Er vindt een natuurlijke verschuiving plaats van kapitalisme, alles vermarkten om meer geld te verdienen naar altruïsme, alle middelen inzetten om deze onzekere tijd samen zo goed mogelijk door te komen.

Technologie wordt ingezet om in contact te zijn met wie we fysiek niet samen kunnen komen en elkaar hulp te bieden. De meeste commerciële boodschappen in onze social media feeds hebben plaats gemaakt voor berichten die een sociaal doel dienen, was dat niet eigenlijk waar social media voor bedoeld waren? Maar ook bedrijven waar wij al klant zijn gebruiken hun nieuwsbrieven niet om ons nog meer te verkopen, maar om gratis services te bieden die ons door deze periode heen slepen. Zelfs de overheid begint in te zien dat dit geen tijd is om de korte-termijn-economische belangen voor het welzijn van de bevolking te plaatsen.

“De dood betekent dat alles van je wordt afgenomen wat je niet bent”, zegt Eckhart Tolle in zijn besteller ‘De kracht van het nu.’ “Het coronavirus zorgt ervoor dat alles van mij wordt afgenomen dat ik niet nodig heb”, was de gedachte die bij mij opkwam bij het lezen van deze zin.

Deze crisis brengt enorm veel leed en schade, dat valt niet te ontkennen en moet niet worden gebagatelliseerd. Maar het brengt ons ook naar de kern. Hoe vaak horen we niet dat mensen op hun sterfbed beseffen wat er écht toe doet in het leven, en dat het eigenlijk nooit die promotie of dat vakantiehuis is. Ik geloof dat we nu iets soortgelijks beleven. We gaan na 6 april niet terug naar hoe het was, we zijn al aan iets nieuws begonnen. We zijn bewust geworden van hoe weinig we eigenlijk nodig hebben nu we gedwongen een stapje terug doen. En een stapje terug, dat is precies wat de wereld nu nodig heeft.