NSC, VVD, BBB praten verder met PVV over vorming ultrarechts kabinet
De rechtse partijen VVD, BBB en NSC willen verder praten met de extreemrechtse PVV over de vorming van een kabinet. Dat is de uitkomst van de verkenningsronde door Telegraaf-columnist Ronald Plasterk, meldt de NOS. De drie democratische partijen ter rechterzijde willen nog wel meer duidelijkheid van autocraat Geert Wilders over zijn extremistische wensen, zoals daar zijn het plan om moslims burgerrechten te ontnemen en het verlaten van de Europese Unie, de zogeheten Nexit.
Omtzigt heeft er nog wel moeite mee dat de politieke plannen van Wilders in strijd zijn met de Grondwet. Dat is de wet die de burgers moet beschermen tegen de macht van de staat en politiek. Met het CDA erbij hebben de rechtse en ultrarechtse partijen in principe wel voldoende zetels in de Tweede Kamer om de Grondwet eventueel te wijzigen, bijvoorbeeld om burgers hun rechten te ontnemen. Daarvoor is een tweederde meerderheid nodig. In de Eerste Kamer is een dergelijke ultrarechtse meerderheid er - nog - niet. Ook ziet Omtzigt bezwaren op het gebeid van plannen die in strijd zijn met internationale verdragen. Schending of opzegging van die verdragen kan Nederland mogelijk duur komen te staan.
In totaal zijn er drie zogeheten 'struikelblokken' op weg naar een ultrarechts kabinet: ongrondwettelijkheid, onverenigbare prioriteiten en de uiteindelijke vorm van het kabinet. De partijen gaan nu onderzoeken of die struikelblokken uit de weg geruimd kunnen worden om de eerste ultrarechtse regering sinds de Tweede Wereldoorlog te vormen. Zo moet onderzocht worden of de prioriteiten van de deelnemende partijen wel voldoende op een lijn liggen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de noodzakelijke reductie van de veestapel of de steun aan Oekraïne. Wilders heeft zich in het verleden vaak een bondgenoot van Moskou getoond en wil de hulp stopzetten zodat Poetin het land militair kan veroveren en bezetten.
Ook moeten de partijen het eens zien te worden over de vorm van het kabinet. De VVD houdt nog steeds vol geen ministers te willen leveren aan het kabinet. De partij kan dan makkelijker verantwoordelijkheid ontlopen voor de te verwachten mislukkingen en wandaden. Omtzigt droomt van de onder populisten populaire vorm van een 'zakenkabinet' waarbij het beleid wordt gemaakt en uitgevoerd door managers die verder niet of nauwelijks verbonden zijn aan politieke partijen, zoals dat in de 19e eeuw gebruikelijk was.
Als de vier partijen hier uit weten te komen en genoeg vertrouwen in elkaar hebben, kunnen de onderhandelingen beginnen. Dat kost waarschijnlijk een paar weken. Vervolgens draait het om het maken van een inhoudelijk en uitvoerbaar regeerakkoord. Voor die tijd kan het ook op elk moment afgelopen zijn, bijvoorbeeld als een struikelblok te groot blijkt. Pas op het allerlaatste moment - wanneer alles in kannen en kruiken is - komt er een antwoord op de vraag wie de nieuwe premier wordt.