Nog even over klimaatverandering: het komt sowieso niet goed

Wie  de samenvatting van het aanstaande IPCC-rapport over klimaatverandering  gelezen heeft, kan één ding zeker weten: het komt sowieso niet goed. Alhoewel de nieuwe voorspellingen weinig verrassend zijn, zijn de mogelijke scenario’s voor de komende decennia hoe dan ook confronterend. De vraag is niet langer of we ernstige gevolgen van klimaatverandering kunnen voorkomen, de vraag is nu in hoeverre we de schade kunnen beperken.

De bevindingen van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) liegen er niet om, door de snelle opwarming van de aarde zal elke regio in de wereld met ernstige klimaatproblemen te maken krijgen. Op het menu staan onder andere het smelten van de polen en gletsjers, extreem weer, bosbranden, overstromingen, verlies van het regenwoud, en dodelijke hittegolven.

Die effecten zullen verstrekkende gevolgen hebben in de vorm van hongersnoden, economische crises, massa-extinctie, epidemieën (of pandemieën), ongekende migratiestromen, oorlogen en dus vooral heel veel doden. Niet echt iets om naar uit te kijken dus.  Mogelijk is over 50 jaar een derde van de wereld niet meer geschikt voor menselijk bewoning. Voor wie een beetje oplet; het is al begonnen.  Naar schatting sterven er nu al jaarlijks 150.000 mensen door klimaatverandering.

Wanneer de mensheid massaal in zou zetten op duurzaamheid en razendsnel de uitstoot van broeikasgassen drastisch vermindert kunnen we de schade nog enigszins beperken. Tot zover het goede nieuws. Hoewel we de middelen en de technologie hebben, heb ik daar weinig vertrouwen in. Op basis van resultaten uit het recente verleden lijkt de mensheid als geheel niet in staat deze crisis te bezweren. Ondanks doorlopende waarschuwingen neemt de wereldwijde CO2-uitstoot al jaren gestaag toe in plaats van af. Met uitzondering van het coronajaar 2020.

Het is dus niet alsof we niet gewaarschuwd zijn. We worden al decennia gewaarschuwd voor de naderende catastrofe en grijpen nauwelijks in. Voor de lezer die mij of de klimaatwetenschap wil betichten van doemdenken,  de modellen uit de afgelopen decennia bleken opvallend accuraat.

De Amerikaanse wetenschapper  Eunice Newton Foote  waarschuwde zelfs al halverwege de 19e eeuw voor het gevaar van klimaatverandering. Zij leefde tijdens de Industriële Revolutie en heeft waarschijnlijk nooit kunnen bevroeden dat na haar dood in 1888 de wereldbevolking bijna zou vervijfvoudigen. Als een buitenaardse beschaving ons sinds die tijd van een afstandje gevolgd heeft zouden ze waarschijnlijk denken dat we een onlogische soort zijn. In anderhalve eeuw hebben we het grootste deel van onze (miljoenen jaren oude) voorraad fossiele brandstof verstookt met weinig oog voor de gevolgen.

Gedurende mijn leven bleven we in een steeds rapper tempo en met steeds meer mensen (sinds 1975 is de wereldbevolking alweer bijna verdubbeld)  verspillen, verbranden, vliegen, nog meer vlees eten en nutteloze rommel over de wereld verplaatsen. Als die aliens nog steeds meekijken zullen ze ondertussen wel denken dat we knettergek zijn. Met elke technologie die we verzinnen stoten we meer energie uit. In het grote geheel zijn bijvoorbeeld social media, cryptomunten en Netflix bijzaken, maar wel bijzaken die heel veel energie kosten. Sinds we hybride en elektrische auto’s maken zijn alle auto’s groter, sneller en zwaarder geworden. Je hoeft je niet buiten onze snel opwarmende atmosfeer te bevinden om je te realiseren dat ons gedrag volslagen irrationeel is.

Je kunt nog zo je best doen, maar individueel lossen we dit niet op, dit moeten we samen doen. Ik ben me er van bewust dat ik ook een aardig steentje bijdraag aan het probleem ( Schrijfster Roxane van Iperen hield in 2019 een interessant pleidooi tegen consumentenactivisme ). Er is (internationaal) leiderschap voor nodig. Een goede afweging van belangen en oog voor urgentie. Politiek dus. Misschien geeft dat nog een beetje vertrouwen? Zoals vaker is de grootste vijand van de mens de mens. Sinds de alarmbellen over klimaatverandering eind vorige eeuw luider werden is er een misdadig monsterverbond gevormd tussen opportunistische populisten en de fossiele industrie met als gevolg een continue stroom van amorele desinformatie.

Door gewoonweg klimaatverandering te ontkennen, de oorzaken te betwisten en de gevolgen te bagatelliseren wordt in weerwil van de feiten een grote onderstroom van twijfel en wantrouwen gevoed door belangen. Zelfs op de dag dat het IPCC haar bevindingen publiekelijk maakte gaf De Telegraaf alle ruimte aan de agitprop van  de klimaatcriminelen van Clintel. Voor de lobby levert het geld op, voor populisten is het lekker makkelijk stemmen winnen door een onwelgevallige boodschap te ontkennen.

Dat heeft z’n weerslag. Van bestuurspartijen als het CDA en de VVD mag je toch enig verantwoordelijkheidsgevoel verwachten. Omdat ze doodsbang zijn voor domrechts hebben we in Nederland een premier die vindt dat we  gezellig moeten blijven barbecuen , en een verantwoordelijk (demissionair) staatssecretaris die niet van ‘drammen’ houdt. Volgens menig VVD’er en CDA’er moeten we nog steeds niet ‘te hard van stapel lopen’. In gemeenten waar CDA en VVD besturen worden de klimaatambities opvallend vaak op de lange baan geschoven. Nederland is al erg lang niet bepaald het schoonste jongetje van de klas. Het stemt weinig optimistisch.

Nederland is natuurlijk maar een klein land (weliswaar met een CO2-afdruk waar veel grote landen niet aan kunnen tippen) dus misschien moeten we onze hoop vestigen op grote buitenlanden? De huidige president van de VS, Joe Biden, toont in elk geval de ambitie om internationaal het voortouw te nemen en de achterstand van zijn voorganger weg te werken. Maar hoe lang duurt het voordat er in de VS weer een Republikein aan de macht komt? Mogelijk zelfs een ‘effectievere’ Trump? Ik heb er -alweer- weinig vertrouwen in dat dat níet gebeurt. Op corrupte autocratieën hoeven we ook ons hoop niet te vestigen. En wat als wij in Europa wel ons best doen? Als we binnen de EU de Green Deal aangenomen weten te krijgen (in de huidig vorm onwaarschijnlijk), dan doen we met dat ambitieuze plan  nog steeds te weinig  om te voldoen aan wat volgens het IPCC nodig is.

Al met al wordt het eens tijd om over plan B na te denken. In een verzakkend landje met een stijgende zeespiegel en onbetrouwbare rivieren is het misschien niet zo handig om nog veel te investeren in Rotterdam en Schiphol. En misschien moeten we ook geen honderdduizenden huizen in het westen willen bouwen. Als je huis straks niet alleen figuurlijk maar ook letterlijk onder water staat helpt je hypotheek je ook niet om te blijven drijven.

Betekent dit alles het eind van de mensheid? Dat waarschijnlijk niet. De mens past zich wel weer aan. Er blijven er vast wel een stuk of wat van ons over. Maar het wordt hoe dan ook een behoorlijke beproeving voor hen en de aarde zal een stuk minder aantrekkelijk zijn om te wonen. Hopelijk blijft de geleerde les straks een paar eeuwen hangen…

Al met al een lang en verre van volledig of hoopgevend betoog. Sorry daarvoor. En nee, ik pleit er ook niet voor om dan maar het bijltje erbij neer te gooien, laten we vooral ons best blijven doen en desnoods strijdend ten onder gaan. Al was het alleen maar voor de jongeren die nu leven en deze narigheid gaan meemaken. Ik ben blij dat ik geen kinderen heb. Dat scheelt een aardig beetje uitstoot en een hele hoop zorgen over de toekomst.

P.S.: Uit  onderzoek van Milieudefensief bleek  dat Nederland tot in elk geval 2020 de fossiele industrie met nog ruim 8 miljard euro per jaar subsidieerde.