Nieuwe wetgeving rondom sekswerk is juist schadelijk voor sekswerkers
Het idee dat jij met je naam, BSN-nummer, ras, beroep en seksuele voorkeur op een nationale lijst zou komen zou je gelijk al een angstig gevoel moeten geven.
Het kabinet werkt op dit moment aan nieuwe wetgeving over sekswerk. Het gaat om twee nieuwe wetten: de Wet Gemeentelijk Toezicht Seksbedrijven en de Wet Regulering Sekswerk. Met deze wetten zou het kabinet de veiligheid van sekswerkers willen vergroten. Dat klinkt natuurlijk fantastisch, maar er is een groep mensen die daar anders over denkt: sekswerkers. Niet onterecht, want de kans is erg groot dat deze wetten veel meer kwaad dan goed gaan doen.
De nieuwe wetten
De Wet Gemeentelijke Toezicht Seksbedrijven, of kortweg de WGTS, geeft gemeentes de mogelijkheid om sekswerkers te registreren. Dit lijkt vooral te dienen als een fundering voor de Wet Regulering Sekswerk.
Deze Wet Regulering Sekswerk, kortweg de WRS genoemd, verandert ingrijpend hoe en onder welke voorwaarden sekswerkers hun werk mogen doen. De grootste verandering is een vergunningsplicht. Met de WRS moet iedereen die als sekswerker wil werken eerst een vergunning aanvragen bij de gemeente. Krijg je deze vergunning niet, dan mag je niet werken.
Dat is ingrijpend voor sekswerkers zelf, maar ook voor hun klanten en andere mensen die met hen werken. De WRS maakt hen namelijk allemaal potentieel strafbaar. Maakt een klant gebruik van de diensten van een onvergunde sekswerker, dan moet de klant deze sekswerker binnen 24 uur aangeven bij de gemeente. Doet de klant dit niet, dan krijgt die een geldboete van duizenden euro’s of een jaar cel. Mensen die betaalde diensten verlenen aan een onvergunde sekswerker (zoals bordeelhouders en raameigenaren, maar bijvoorbeeld ook potentieel boekhouders en chauffeurs) kunnen tot twee jaar cel krijgen.
De bedoeling zou zijn om met deze wetten sekswerk veiliger te maken. Volgens voorstanders zouden gemeentes hiermee beter toezicht kunnen houden en misstanden beter kunnen opsporen. Maar het is zeer de vraag of dat klopt. Sterker nog, de kans is groot dat deze wetten sekswerk juist onveiliger gaan maken.
Met je naam op een lijst
Eerst die WGTS. Deze geeft gemeentes dus de mogelijkheid om sekswerkers te registeren. Daarbij worden natuurlijk zaken als hun naam, BSN-nummer, beroep en seksuele activiteiten vastgelegd, en volgens de WGTS mogen ook ras, afkomst, seksuele voorkeur en gezondheidsinformatie expliciet worden geregistreerd. De WRS bouwt hierop voort door een landelijk register met sekswerkers te maken. Met andere woorden: er zou één grote lijst komen met de namen en gevoelige persoonsgegevens van alle sekswerkers in Nederland. Elke sekswerker die onder de WRS een vergunning aanvraagt – zelfs als die vergunning wordt geweigerd – zou op deze lijst worden gezet.
Het idee dat jij met je naam, BSN-nummer, ras, beroep en seksuele voorkeur op een nationale lijst zou komen zou je gelijk al een angstig gevoel moeten geven. Maar voor sekswerkers zitten hier al helemaal risico’s aan. Sekswerkers krijgen helaas nog steeds veel te maken met stigmatisering en negatieve behandeling. Door veel mensen, maar ook bijvoorbeeld door banken, hypotheekverstrekkers en (controlerende) overheidsinstanties.
Eén datalek of één ambtenaar die de data verkeerd aanwend en talloze sekswerkers kunnen allerlei risico’s lopen. We weten allemaal hoe incapabel de overheid is als het om IT gaat. Dat ze structureel data gebruiken om onschuldige burgers verdacht te maken is ook geen geheim. Ook nu gebeurt dat nog. En wie weet wat derden met zulke informatie kunnen doen. Afpersing en doxxing liggen om de hoek. Zo’n lijst is een heel riskant idee. Er is een reden dat we privacyregels hebben. Waarom zouden die voor sekswerkers opeens niet meer gelden?
Vergunningsplicht
Die vergunningen zijn ook problematisch. De gemeente gaat die afgeven, dus de gemeente kan dat ook weigeren. Volgens de wet mag de gemeente dit doen als zij vermoeden dat de sekswerker werkt onder dwang, of als de gemeente “oordeelt dat de aanvrager niet voldoende zelfredzaam is”. Maar wat houdt dat in? Wanneer is iemand zelfredzaam? Hoe kan een ambtenaar dit beoordelen - zeker in een gestigmatiseerde beroepsgroep als dit? Een grote groep mensen gelooft nog steeds heilig dat iemand die sekswerk doet überhaupt niet zelfredzaam kan zijn.
De voorwaarden om zo’n vergunning te krijgen zijn niet duidelijk. De definitie van “zelfredzaam zijn” kan heel ver worden opgerekt. De kans is dus groot dat veel sekswerkers die vergunning om wat voor reden dan ook gewoon niet krijgen. Dan mogen zij dus hun werk niet meer doen. Dit kan er juist toe leiden dat veel sekswerkers de illegaliteit in zullen worden geduwd. Ook zonder vergunning moeten ze ten slotte wel gewoon geld verdienen. Dit maakt hen juist kwetsbaarder, en duwt hen juist verder uit het zicht.
En dit is er vanuitgaande dat sekswerkers überhaupt een vergunning gaan aanvragen. Want als je dat doet sta je dus automatisch met naam en toenaam op die nationale lijst, ongeacht of je een vergunning krijgt of niet. Ik zou het je niet kwalijk nemen als je met dat vooruitzicht huiverig bent.
Strafbaarstelling
En dan die strafbaarstellingen. Bedrijven en ondernemers weigeren nu vaak al te werken met sekswerkers. Door hen op deze manier een celstraf boven het hoofd te hangen wordt de kans alleen maar groter dat zij sekswerkers verder gaan uitsluiten. Zelfs al heeft een sekswerker wel een vergunning, met hen werken lijkt dan alsnog een heel groot risico voor de ondernemer. Zo wordt fatsoenlijk werken voor sekswerkers nog moeilijker.
Voor het klantenbestand zal dit ook niet goed zijn. Ja, tussen de mensen die sekswerkers bezoeken zitten rotte appels, maar het merendeel zijn goede, normale mensen. Maar een regel als dit zal juist die mensen afschrikken om nog te gaan. Stel dat je als klant iets over het hoofd ziet en een jaar in de cel belandt. Hierdoor krijgen de rotte appels meer ruimte en sekswerkers juist minder ruimte om nee te zeggen.
Iedereen met verstand ervan is tegen
Vind je het gek dat sekswerkers tegen zijn? Al deze zaken worden al tijden door sekswerkers aangekaart, en sekswerkers en organisaties voeren ook al lang actie tegen deze wetten. Onder andere PIC Amsterdam, PROUD, SWAD, Soa Aids Nederland, Red Insight, SekswerkExpertise, SAVE, Humanitas en veel meer organisaties hebben zich uitgesproken tegen de WRS. Een goede vuistregel: als je een wet maakt om een groep mensen beter te beschermen, en die groep mensen gaat vervolgens actie voeren tegen die wet, dan is er meestal iets niet helemaal goed aan die wet.
En ze zijn niet alleen: ook de Autoriteit Persoonsgegevens en zelfs de Raad van State zijn kritisch op het wetsvoorstel. Zij voorspellen ook dat de vergunningsplicht juist een averechts effect zal hebben en meer sekswerkers de illegaliteit in zal duwen.
We kunnen dit ook gewoon zien als we naar andere landen kijken. In Duitsland is een soortgelijk systeem ingevoerd, en daar hebben 83% van de sekswerkers die voorheen legaal werkten zich niet geregistreerd. Zij deden voorheen gewoon hun werk, maar zijn nu dus buiten beeld geraakt.
Vergelijk dat met Nieuw-Zeeland. Daar is sekswerk volledig gedecriminaliseerd. Het wordt daar behandeld als elk ander beroep. Dat betekent dat sekswerkers dezelfde rechten hebben als elke andere werkende, hun werk op dezelfde manier kunnen doen en er ook bijvoorbeeld officiële vakbonden kunnen worden opgericht. Dit heeft een enorm positief effect gehad. Sekswerkers hebben een veel sterkere positie, kunnen hun werk veiliger doen, en geweld en uitbuiting zijn enorm afgenomen. In België is dit systeem vorig jaar ook doorgevoerd. Maar toch houdt Nederland vast aan een systeem dat de veiligheid van sekswerkers juist verder zal schaden.
Neem sekswerkers serieus
Dus sekswerkers zijn tegen, adviesorganen zijn tegen, en in het buitenland werkt het niet. Maar toch blijft het kabinet koppig op de huidige WRS inzetten. Ondanks het verzet vanuit hen om wie het gaat, wordt deze wet vol schadelijke maatregelen er gewoon doorgedrukt. Ik weet niet of de overheid gewoon niet luistert, te koppig is of dat het hen echt niets uitmaakt, maar deze wetten zijn een grote fout. Het lijkt gewoon alsof de overheid sekswerk vooral wil onderdrukken, ongeacht wat dat voor sekswerkers betekent.
Als de overheid sekswerkers echt wil helpen, dan moeten ze serieus gaan luisteren naar wat zij te zeggen hebben. Zij weten zelf het beste wat gedaan kan worden om hun werk veiliger te maken. Velen van hen hebben zich al talloze keren uitgesproken op sociale media, in programma’s, in kranten, bij protesten, bij gemeentes en ga maar door. Luister naar hun ervaringen en neem ze serieus.
De nieuwe wetten zijn nu open voor consultatie, wat betekent dat burgers op de wetsvoorstellen kunnen reageren. Veel sekswerkers en organisaties hebben al bezwaar ingediend. Ik zal dat ook doen, en in mijn reactie zal ik de overheid oproepen om te luisteren naar sekswerkers. Het is bizar dat om zoiets simpels gevraagd moet worden, maar blijkbaar is het nodig.
Neem sekswerkers serieus en behandel hen met respect. Er moet nog veel gebeuren, maar laten we in ieder geval beginnen met de WRS en de WGTS in de prullenbak te gooien. Hun werk is niet illegaal. Behandel ze dan ook niet als criminelen. Sekswerk is werk!
Bekijk de wetsvoorstellen en reageer hier:
Veel organisaties voor en door sekswerkers zetten zich al lange tijd in voor de rechten van sekswerkers. Ik heb voor dit stuk mijn best gedaan om me zo goed mogelijk door hun werk te laten informeren. Bekijk voor meer informatie vooral ook de websites van een aantal van hen:
- PROUD
- Soa Aids Nederland
- Red Insight
- SekswerkExpertise
- SAVE
- Voor schrijvers en journalisten: Reimagining Sex Work
- Volg vooral ook sekswerkers op sociale media!