Nieuwe scholen kunnen kloof in samenleving vergroten

Deze week debatteert de Kamer over de wet Meer Ruimte voor Nieuwe Scholen. Dat klinkt positief, meer ruimte voor ouders om een school op te richten. Maar in de praktijk dreigt een verdere segregatie in het onderwijs.

Van links tot rechts lijkt er – in ieder geval in theorie – overeenstemming over de maatschappelijke baten van een niet-gesegregeerde samenleving. Maar de afgelopen jaren is al regelmatig de noodklok geluid over de sterk afnemende sociale samenhang in Nederland. We zouden elkaar niet meer ontmoeten. Mensen trekken zich steeds meer terug in hun eigen kring, zowel online als offline en duurdere woonwijken worden onbereikbaar voor mensen met een lager inkomen.

Veelkoppig monster Segregatie is een veelkoppig monster dat de afgelopen jaren op steeds meer plekken de kop opsteekt en niet eenvoudig aan te pakken is. Juist in het onderwijs – die plek waar kinderen al vanaf jonge leeftijd met verschillen zouden kunnen leren omgaan – lukt het niet om de koof tussen verschillende bevolkingsgroepen te overbruggen. In 2018 al constateerde de Onderwijsraad dat scholen ‘bubbels’ van gelijkgestemden dreigen te worden jongeren uit verschillende sociale groepen elkaar niet (meer) vanzelfsprekend tegen komen.

Juist verruiming van de mogelijkheden om nieuwe scholen op te richten, versterkt die trend, vrezen docenten, onderwijsorganisaties en wetenschappers wijzen. Rijkere, hoogopgeleide ouders richten een hippe conceptschool op en uiteindelijk zijn het de kinderen met minder vermogende ouders die ‘achterblijven’ op de openbare buurtschool.

Het kabinet negeert deze bezwaren eenvoudigweg en zegt dat ze in deze wet geen aanjager zien van segregatie, en belangrijker, dat deze wet niet bedoeld is om segregatie tegen te gaan. Terwijl juist het algemeen belang – het investeren in samenleven in plaats van ons terugtrekken in onze eigen bubbels – datgene zou moeten zijn wat het kabinet moet bewaken.

Anti-segregatietoets nodig Daarom willen wij – naast een hoop andere voorstellen – een anti-segregatietoets introduceren in het onderwijs. Wil je een nieuwe school oprichten? Dan kan dat. Maar de voorwaarde daartoe is dan wel dat je laat zien wat je gaat doen om maatschappelijke tweedeling en segregatie te bestrijden en hoe je gaat voorkomen dat jouw school een reservaat van gelijkgestemde ouders wordt. Kun je dat niet aantonen? Dan ook geen nieuwe school.

Op deze manier maken we een eerste stap op weg naar het investeren in samen naar school. Een stap weg van de doorgeslagen individualisering, die al op het schoolplein begint. Een stap op weg naar onderwijs dat jongeren al op jonge leeftijd in contact laat komen met andersdenkenden. Daar worden kinderen – en dus de samenleving – alleen maar beter van.