Nieuwe raadsleden, ga voor persoonlijke integratieafspraken

Terecht constateerde minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken afgelopen december dat het Nederlands inburgeringsbeleid op de schop moet, omdat onvoldoende nieuwkomers zelfredzaam zijn. Zo becijferde het CBS eerder dat driekwart van de Syriërs die sinds 2013 naar Nederland kwamen, drie jaar later nog altijd in een uitkeringssituatie zaten.

Pijnlijk Dit is pijnlijk voor nieuwkomers, die alles op alles hebben gezet om hier een nieuw bestaan op te bouwen. Het is ook pijnlijk voor de samenleving. De nieuwkomer heeft een verantwoordelijkheid om aan betaald werk te komen, maar de samenleving moet hen hiervoor reële kansen geven. Helaas is dit juist de afgelopen jaren belemmerd door een integratiebeleid dat mensen eerder afhankelijk dan zelfredzaam maakt.

Wat niet werkt, is inmiddels bekend. De Algemene Rekenkamer constateerde vorig jaar dat huidige inburgeringsprogramma’s zeer te wensen overlaten. Bedrijfjes bieden vaak cursussen aan van teleurstellende kwaliteit. Wachtlijsten voor inburgeringsexamens groeien. En in opvangcentra wordt kostbare tijd verspild die ook had kunnen worden besteed aan taallessen, opleidingen of (vrijwilligers-) werk.

Het gevolg is dat veel nieuwkomers de taal slecht spreken en de aansluiting met de Nederlandse samenleving missen. De stap van uitkering naar werk wordt alleen maar moeilijker en de afhankelijkheid van overheidssteun groter.

Privatisering Het integratiebeleid van voorgaande kabinetten legde veel nadruk op hoe nieuwkomers kennisnemen van Nederlandse waarden, gebruiken en tradities. Ook belangrijk, maar dit mag niet ten koste gaan van de kernvoorwaarden voor integratie: werk, taal, opleiding en kennis van de democratische rechtstaat. Dit vraagt inzet van de nieuwkomer. Maar het vraagt ook om investeringen van de samenleving in de nieuwkomer om aan deze voorwaarden te kunnen voldoen. De privatisering van inburgeringsprogramma’s doet dit feit tekort.

Problematisch is ook dat nieuwkomers vaak allemaal door dezelfde hoepel moeten springen. Er wordt te weinig gekeken naar individuele capaciteiten. Zo lopen zij en de samenleving als geheel kansen mis om hun ervaring te benutten. Of dat nu is als dokter, stukadoor, meubelmaker of IT-er.

Hoe kan het anders? Laat gemeenten met iedere nieuwkomer persoonlijke, individuele afspraken maken over integratie. Bijvoorbeeld over hoe de taal te leren en kennis te maken met de Nederlandse samenleving en arbeidsmarkt. Zorg ervoor dat mensen aan de slag kunnen met (vrijwilligers-) werk of opleidingen die aansluiten bij hun ervaring.

Begin daarom met een persoonlijke scan op basis van zelfredzaamheid en taalbeheersing. Hiermee zijn goede ervaringen opgedaan in gemeenten als Den Haag en Amsterdam. Integratiebeleid van voormalig minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher faalde hier zodanig, dat de gemeenten zelf aan de slag zijn gegaan met een capaciteitenscan, maar bijvoorbeeld ook met gratis taalcursussen voor vluchtelingen.

Betaald werk Verspil geen tijd in opvangcentra, maar geef mensen vanaf dag 1 de kans om Nederlands te leren. Geef gemeenten een centrale positie in het koppelen van inburgeraars aan goede cursussen, zodat malafide ondernemers geen kans krijgen. En schakel het lokale bedrijfsleven in. Daar zijn immers stages, werkervaringsplekken en leerwerktrajecten die nieuwkomers kunnen helpen betaald werk te vinden. Idealiter gaat de specifieke aandacht voor nieuwkomers samen met brede programma’s waar iedereen baat bij heeft wat betreft toeleiding naar de arbeidsmarkt.

Zo investeren we in de kracht van nieuwkomers om zo snel mogelijk in eigen onderhoud te voorzien en bij te dragen aan de samenleving. Een hoogopgeleide Irakese begint direct aan een kwalitatief goede stoomcursus Nederlands, terwijl wordt gekeken naar erkenning van haar diploma’s uit Irak. Een ongeletterde asielmigrant uit Eritrea krijgt basislessen alfabetisering en Nederlands in combinatie met vrijwilligerswerk. In beide gevallen houdt de gemeente zicht op het gehele integratietraject en vinden nieuwkomers zo snel mogelijk een weg in de Nederlandse maatschappij.

Deze lokale afspraken bieden veel, maar vragen ook wat: de gemaakte afspraken zouden bindend moeten zijn en verzaken moet leiden tot gekort worden op een eventuele uitkering. Inzet wordt beloond, bijvoorbeeld met extra vervolgopleidingen. Op 21 maart worden overal in Nederland nieuwe gemeenteraden gekozen. Het zou goed zijn als zij de handen ineenslaan en zich inzetten voor individuele integratie op lokaal niveau.