Nieuwe pandemie voorkomen? Ga plantaardig eten

COVID-19 is de laatste in een reeks van snel verspreidende infectieziektes veroorzaakt door van dieren afkomstige virussen die erin geslaagd zijn mensen te infecteren (zoönosen). Van de ongeveer 1400 pathogenen die in de moderne geneeskunde bekend zijn, zijn er meer dan 800 afkomstig van dieren. Bijna jaarlijks worden nieuwe pathogenen van dierlijke oorsprong ontdekt die een ernstige bedreiging vormen voor de mens. Naast COVID-19 zijn dit gevaarlijke ziektes als de vogel- en varkensgriep, SARS en verschillende soorten hemorragische koorts (waaronder ebola).

Zoönotische infecties zijn meestal viraal en komen voor door direct contact met of consumptie van een ziek dier. Onderzoekers vermoeden dat de bron van de huidige verspreiding van het coronavirus de dierenmarkt in Wuhan (China) is, waar wilde en gedomesticeerde dieren onder erbarmelijke omstandigheden werden verkocht. Het verre, exotische karakter van Aziatische dierenmarkten mag ons echter niet geruststellen. De grootste epidemiologische risicofactor is volgens deskundigen het conventionele systeem van het houden van dieren gefokt voor consumptie. Bio-industrieboerderijen zijn bijzonder gevaarlijk. Door de hoge dichtheid en de lage genetische diversiteit van de dieren die daar worden gehouden, bieden deze boerderijen een uitstekende mogelijkheid voor de snelle verspreiding van virussen. Dit wordt aangemoedigd door de zeer hoge productie-intensiteit, die het immuunsysteem van de dieren verzwakt. Nog een aanjager van de overdracht van zoönosen is het vervoeren van de dieren over lange afstand.

In een recent rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie staat dat er een zeer reële dreiging bestaat van een zich snel verspreidende, zeer dodelijke pandemie die 50 tot 80 miljoen mensen doodt. Dit zou catastrofaal zijn en wijdverbreide chaos, instabiliteit en onveiligheid veroorzaken. De wereld is niet voorbereid.

We moeten ons ervan bewust zijn dat we momenteel alleen de symptomen en effecten bestrijden; niet de oorzaken. De enorme inzet en toewijding van gezondheidswerkers, sanitaire en epidemiologische diensten en wetenschappers die aan een middel werken zal helaas geen blijvende resultaten opleveren. Het huidige systeem van het gebruik van dieren voor het produceren van vlees is inefficiënt, onzeker, onhoudbaar en uiterst onveilig. Gelukkig is er ook een alternatief voor dit systeem in de vorm van de productie van vleesvervangers op basis van plantaardige eiwitten en de dynamisch ontwikkelende cellulaire landbouwsector (kweekvlees).

Burgers, worstjes, vleeswaren, kaas en melk op basis van eiwitrijke peulvruchten liggen al jaren in de winkelrekken. Tot voor kort werd het grootste deel van de productie op dit gebied echter gedaan door kleine ondernemingen of speelde het slechts een marginale rol in de portefeuille van grote bedrijven. Tegenwoordig stimuleert de groeiende interesse van klanten voor traditionele diëten de massaproductie van vleesalternatieven, die steeds vaker in handen is van grote voedingsbedrijven zoals Nestlé en Unilever.

Deze enorme investering in de sector plantaardige eiwitten betekent naast een toenemende beschikbaarheid van plantaardige producten ook de mogelijkheid om meer en beter onderzoek te doen naar hun voedings-, smaak- en textuureigenschappen. De producten voldoen aan de behoeften van vleesliefhebbers zonder dieren te hoeven gebruiken die in de gevaarlijke bio-industrie boerderijen worden gehouden. Deze producten hebben vaak betere voedingswaarden dan hun tegenhangers van vlees en zijn altijd vrij van antibiotica en dierlijke groeihormonen. Dit alles met een veel lager gebruik van natuurlijke hulpbronnen en een aanzienlijk lagere uitstoot van broeikasgassen.

Ook belangrijk voor voedselzekerheid en duurzaamheid is de snelgroeiende sector van cellulair vlees. Dit kweekvlees wordt buiten het lichaam van een dier geproduceerd, nadat de weefsels eruit zijn gehaald. Deze producten hebben dezelfde voedingswaarden en smaak als hun traditionele tegenhangers. Producenten van kweekvlees kunnen een veel hoger niveau van biologische en gezondheidsbescherming handhaven en zo de meeste epidemiologische, en vooral zoönotische, risico’s van traditionele dierhouderij elimineren.

Er is al veel geïnvesteerd in ‘cellulaire landbouw’ door mensen als Bill Gates, Richard Branson en Sergey Brin en de magnaten van de conventionele vleesindustrie zoals Tyson Foods en Cargill. Hopelijk leidt dat ertoe dat kweekvlees binnenkort een aanzienlijk aandeel in de voedselmarkt krijgt.

Het snel ontwikkelen van alternatieven voor de industriële dierhouderij is bijzonder belangrijk. Plantaardige eiwitten en kweekvlees kunnen ons helpen onszelf te beschermen.