Nieuwe mensen, nieuwe zeden?

In de seventies waren we ‘op zoek naar onszelf’, in de tachtiger jaren waren we nog slechts ‘zoekende’. In de negentiger jaren waren we ‘een beetje in de war’ en nu in de jaren 2000 ‘geven wij allen invulling aan onze unieke identiteit’. Bijzonder toch, hoe de tijd zichzelf kan inhalen en de mens een antwoord geeft op een door zichzelf gestelde vraag. Of zijn we collectief misschien zo in de war dat we die nieuwe chaos ‘een keuze’ noemen?

De samenleving is inmiddels zo geïndividualiseerd dat ‘groeperingen’, bij gebrek aan zelfdenkende individuen, eigenlijk niet meer bestaan. Het straatbeeld spreekt echter zijn geheel eigen taal, en sterker, er lijkt helemaal niets veranderd. De grijze massa dweilt nog altijd in grote getale door stad en dorp en de incidentele paradijsvogel is nog even zeldzaam als toen. Heeft de taal dan niets uitstaande met de werkelijkheid en zou normeren, herformuleren en benoemen slechts een kwestie van modieus taalgebruik zijn?

De huidige generatie 20’ers en 30’ers, Gen Z’ers genaamd, zijn in elk geval massaal in verwarring. Er wordt gesproken van ‘the confused generation’. Over de maatschappij, hun levensdoel, identiteit, toekomst, politieke keuzes, enfin… over alles eigenlijk. Nu kent iedere generatie dergelijke cruciale kantel- en twijfelpunten in het leven maar waarom lijken deze medemensen daar zo extreem onder te lijden? Studentenweekblad Propria Cures typeerde de groep vorige week als “..herkenbaar aan zijn/haar/diens radicale gebrek aan ironie”. Dat is natuurlijk ook een moderne manier van lijden.

Het begint weer bij taal. ‘Twijfel’ is een natuurlijke fase maar is inmiddels verheven tot ‘Vrije Keuze’. Een levensgroot verschil. Twijfel is een weg die ergens naar toe leidt; links of rechts, goed of kwaad, voor- of achteruit het maakt niet uit. Twijfel heeft plaatsgemaakt voor gecultiveerde verwarring en onzekerheid. Verwarring is een verworvenheid geworden, de vlag op een stuurloos schip.

‘Alles kan dus hoef ik niet te kiezen’. Twijfel is de ultieme vrijheid.
‘Ik twijfel over mijn geslacht dus ben ik geslachtsloos’.
‘Ik twijfel over mijn plek in de wereld dus ik radicaliseer’.
‘Mijn gedrag is gemedicaliseerd, heeft een naam gekregen, dus ik lijd’.
‘Ik weet niet meer te kiezen, ik twijfel aan alles’.
‘Wie ben ik eigenlijk? Ik ben niemand’.
‘Ik word een ander, ik kopieer, ik los veilg op in de massa’.

Men blijft hangen in de twijfel en ontwikkelt geen ego, geen ik. Er is inmiddels zelfs een hele industrie op gebouwd die de twijfel in stand houdt, en media en maatschappij geven lucht aan die twijfel. Leven tussen ‘twijfel, maar, mits, behoudens en misschien’ is een onleefbare toestand die geen mens verdient en een generatie kweekt die nog nooit zo boos, verdrietig, bang en verscheurd was.

Helaas weer dat stokpaardje maar de logische beschuldigende vinger wijst maar één bron aan; het meedogenloze internet. De doos van Pandora die de wereld ontsloot en de mensheid ongelimiteerde maar bovenal onhantéerbare vrijheid bood. Die vrijheid bestaat namelijk niet alleen uit een onuitputtelijke bron van kennis en gezellig keuvelen met je virtuele netwerk maar leidt tevens tot ongelimiteerde en alles verlammende twijfel. Over jezelf, de wereld om je heen, enfin… over alles dus.

Het menselijk brein is (nog!) helemaal niet ingericht voor dat soort ‘vrijheid’. De natuurlijke progressie ‘survival of the fittest’ is in een dermate stroomversnelling gekomen dat zelfs de menselijke fysiek achterop is geraakt op zijn mentale capaciteiten. Technologie is de derde overtreffende trap die nu ook het geestelijk domein is binnengedrongen en overspoelt met een overvloed aan (nutteloze?) data. Totale kortsluiting het onvermijdelijk resultaat gebleken. Men is als Alice in Wonderland gekatapulteerd, verstrikt en verdwaald in een virtuele wereld die de echte volledig lijkt op te slokken. Het gevolg is een mensheid, volledig losgezongen van de realiteit en gevangen in onzekerheid. Gezonde twijfel is permanente verwarring geworden.

Als kapotte feestverlichting flakkeren ze op in een donkere bioscoopzaal. Smartwatches/-phones van zenuwachtige Gen Z’ers, als de dood om niet alert genoeg te reageren op andere zenuwachtige Gen Z’ers. Zelfs tijdens een filmvoorstelling kan die virtuele navelstreng niet doorsneden worden. De versnipperde attentiespanne van een ADHD-patiënt, want dat is de status inmiddels; patiëntengedrag.

Patstelling? Oplossing? Pas op de plaats maken? Een onmogelijkheid? Misschien eerst eens voorzichtig om je heen beginnen te kijken en de weg hervinden in de aanraakbare, echte wereld. Voelen en ervaren dat de fysieke wereld wellicht veel meer (geestelijke-) houvast biedt dan je denkt. Laat dat digitale domein een beetje liggen en keer terug naar de echte, analoge wereld. Die hybride samenleving volgt dan vanzelf. Geef die beweging en jezelf de tijd. Unplug. Slowfood is lekker, slow leven nog lekkerder. Zevenmijlslaarzen brachten nog nooit heil en eindigen steevast in het ravijn. Teveel goeroes, teveel stemmen. Iedereen zoekt oplossingen buiten zichzelf. Er wordt veel te veel aangereikt. Ga wandelen, bak een eitje, kijk loos in de lucht, voer een vogeltje, staar voor je uit, de kunst van het niksen is meditatie genoeg. Alles waar je weer een beetje menselijk, en vooral jezélf, van wordt.

Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Bijzonder toch dat ouderwetse goede raad altijd zo logisch klinkt.