Nieuwe kansen voor polariserend links

Het stof van de verkiezingen is aan het neerdalen. Dit is hét moment voor links om haar wonden te likken, haar fouten te analyseren en om onze kansen te grijpen. Want kansen, die liggen er in deze steeds verder polariserende wereld, zeker. Links dient alleen een harmonisch maatschappijbeeld los te laten, en de strijd voor een nieuwe wereld te omarmen.

Wat namelijk tijdens het NOS-verkiezingsdebat opviel was dat, behalve de PVV en FvD, alle politieke partijen een boodschap deelden. Er zou een einde moeten komen aan verdeling en tegenstellingen. De algemene teneur was dat er te veel conflict is in de wereld, en dat het aan politici is, om gedeelde belangen op te zoeken. Dit is een sterk door het functionalisme beïnvloedde opvatting. Een dergelijke maatschappijvisie staat haaks op al het goeds wat de linkse traditie ons te bieden heeft. Want hoewel een wereld zonder tegenstellingen ons doel is, kan dit enkel worden bereikt door de juiste polarisatie.

Gedeeld belang Het functionalisme is een sociologische theorie, die de maatschappij beschouwt als een complex systeem, waarin onderlinge elementen een gedeeld belang koesteren. Niet conflict maar stabiliteit, staat binnen een dergelijk maatschappijbeeld centraal. Hoewel dit wellicht progressief klinkt, houdt een dergelijke opvatting vooral de status quo in stand. Het verhult uitbuitende en dominerende sociale relaties, achter een façade van valse eenheid. Het functionalistische maatschappijbeeld, kwam duidelijk naar voren bij Rutte in zijn een-op-een debat met Asscher. Hierin zei de huidige Minister-President het volgende:

“Het is cruciaal dat wij niet onnodig de mensen tegen elkaar opzetten. U zegt steeds, dit kabinet is van de bedrijven. Bij die bedrijven werken mensen, voor die mensen zijn banen ontzettend belangrijk. Dat is hun eigen toekomst, daar kunnen zij zich verder ontwikkelen en dat is ook hun inkomen. Er is geen tegenstelling tussen bedrijven en de belangen van mensen.”

Een dergelijke opvatting veronderstelt dat binnen een bedrijf alle mensen een gedeeld belang hebben. Het durft te beweren dat een aandeelhouder en werknemer elkaar nodig zouden hebben. Zonder aandeelhouder zou er namelijk geen kapitaal zijn en zonder werknemer geen winst. Een dergelijke maatschappijvisie maakt machtsrelaties echter onzichtbaar. De winst wordt namelijk verdient dankzij de arbeid van de werkende bevolking, terwijl een aandeelhouder dividend ontvangt, enkel op basis van het bezit van een aandeel.

Afhankelijke elite Werknemers kunnen prima hun werk verrichten zonder aandeelhouders, maar de aandeelhouders zijn afhankelijk van de werkende mensen. De kracht van links denken zit hem in de volgende realisatie; de profiterende elite heeft ons nodig, terwijl wij die worden uitgebuit en onderdrukt, prima zonder hen kunnen.

Het is jammer dat geheel parlementair links, inclusief opkomende partijen als NIDA, DENK en BIJ1, een dergelijk functionalistisch maatschappijbeeld lijken te delen. Dit beeld komt behalve in economische discussies, namelijk ook naar voren in debatten omtrent ‘integratie’. Er lijkt een algemene consensus te ontstaan over de behoefte aan een ‘inclusieve’ samenleving, waarin ‘iedereen’ de kans krijgt om mee te doen. Dit is een logisch tegengeluid in reactie op extreem-rechtste partijen, die basale mensenrechten van moslims, niet-witte mensen en niet-mannen ter discussie stellen. Het verhult echter de onverzoenbare tegenstellingen, tussen degene die baat hebben bij de huidige omstandigheden en hen die eronder lijden. Hiermee reproduceren linkse partijen, wellicht onbewust, een functionalistisch maatschappijbeeld.

Harmonie Terwijl PVV en FvD duidelijke tegenstellingen formuleren, blijft links helaas hangen in dromen over harmonie en dialoog. Het in standhouden van de huidige wereld, met haar uitbuiting, onderdrukking en aanstormende klimaatcatastrofe, is echter zowel onmogelijk als onwenselijk. Het verzoenen van het onverzoenbare, is onder de huidige omstandigheden niet sociaal, maar moorddadig.

Alles wijst erop dat wij een fase van grote historische veranderingen ingaan. Als het aan extreemrechts ligt, zetten zij de huidige tegenstellingen naar hun hand. Zij staan te popelen om de huidige politieke elite te vervangen met haar eigen pseudo-intellectuelen. Zij willen de uitbuiting van mens en natuur intensiveren, om haar wit suprematische nachtmerrie te realiseren. Zij wensen niet-mannen en niet-witte mensen nog verder te uitbuiten en onderdrukken, in een poging te profiteren van een opleving van patriarchale en neokoloniale relaties.

Linkse polarisering staat hier echter haaks op. Ons doel is om elke vorm van uitbuiting en onderdrukking, van de aardbodem te doen verdwijnen. Er is een enorme potentie voor eenheid onder hen die geen baat hebben bij het voorbestaan van de huidige sociale relaties. Wij produceren de waarde, het menselijke leven en maken ons voorbestaan mogelijk. Wij zullen strijden voor onze eigen macht en onze eigen bevrijding, zodat wij kunnen breken met de huidige politieke en economische verhoudingen. Aan de horizon lonkt een wereld zonder extreemrechts en de elite, die niet zonder ons kan leven, maar waar wij prima zonder kunnen.

Cc-foto: Engin_Akyurt