Nieuwe ervaringen, nieuwe verhalen, nieuwe kansen

Het vieren van cognitieve successen kan alleen worden bereikt wanneer de leerlingen zich gezien en gesteund voelen.

‘Vrienden van me zeggen vaak dat ze alleen tijdens vakanties lezen; in de drukte van alledag vinden ze het makkelijker om de tv aan te zetten. Maar hoewel je bij die serie, in het theater of in de bioscoop met een personage mee kunt leven, word je er nooit meer dan toeschouwer…’, schreef auteur Gilles van der Loo in de boekenbijlage van De Volkskrant. Hij heeft gelijk, want wanneer je daarentegen een fictieboek leest, word je juist zélf aan het werk gezet. De schrijver heeft immers het voorwerk gedaan door woorden en zinnen in een dusdanige volgorde te zetten om zodoende je eigen voorstelling te mogen creëren bij het verhaal. Kortom: het script ligt vast, jij geeft er je eigen invulling aan.

Terwijl ik het artikel las en erover nadacht, moest ik ondertussen, met vooruitwerkende kracht, denken aan het nieuwe schooljaar. Ook dan worden er namelijk weer talloze verhalen, voorstellingen en ervaringen verteld, beleefd en opgedaan. Ondanks de wetenschap dat de vakantie een moment is van afschakelen, ontspannen en weer opladen, besloot ik toch de schoolmail te checken. Het script voor het nieuwe schooljaar, in de vorm van het lesrooster, verscheen op mijn beeldscherm. Voordat ik de laptop dichtklapte begon ik me een voorstelling te maken van wat er ging komen. Vooralsnog een onmogelijke taak.

De aanvang van een nieuw schooljaar is altijd weer een spannende tijd. Of het als docent nu je eerste, tiende of vijfentwintigste jaar voor de klas gaat worden. Ondanks het vastliggende script van het lesrooster - de kapstok waar het jaar aan wordt opgehangen en door wordt vormgegeven - ga je nieuwe uitdagingen, frisse avonturen en misschien nu nog onontdekte ontwikkelingen tegemoet. De ervaringen zullen medio juli 2025 weer eindeloos divers zijn en aan ieders persoonlijke non-fictieverhaal zal weer een hoofdstuk toegevoegd worden.

De leerlingen hebben inmiddels ook hun script voor het nieuwe jaar ontvangen. ‘Wie wordt jouw mentor?’ ‘Heb je ook meneer X voor geschiedenis?’ ‘Bij wie zit jij allemaal in de klas?’ ‘Heb je er al zin in?’ De gangen zullen weer volstromen, de klaslokalen zullen elk lesuur weer worden gevuld. Het rumoer is weer aanwezig in het gehele gebouw. Evenals de zorgen en de spanningen die sommige leerlingen ongetwijfeld, in hun soms veel te zware rugzak, zullen meenemen. Voor een aantal leerlingen zal een nieuw schooljaar niet enkel aanvoelen als het mogen ervaren van nieuwe kansen. Hun rugzak is namelijk vaak al vol, nog voordat de benodigde boeken en schriften erin zitten.

Het vieren van cognitieve successen kan alleen worden bereikt wanneer de leerlingen zich gezien en gesteund voelen, ze hun zorgen mogen delen en er op die manier ruimte is om zich te kunnen ontwikkelen. Schoolpedagoog en schrijfster Astrid Bakker schreef in haar boek Laagje voor laagje onder andere over haar leerling Guus. Doordat hij in zijn jonge leven al veel heeft meegemaakt, zit zijn hoofd vol met zorgen en verdriet. Om hem te laten zien dat hij er niet alleen voor staat, vult ze samen met hem een plastic tas met spullen en laat Guus voelen hoe zwaar de tas is. De inhoud staat symbool voor de zorgen en het verdriet van Guus. Wanneer ze hem vraagt om ieder een hengsel van de tas te dragen, voelt deze opeens een stuk minder zwaar. Guus snapt de vergelijking, het lucht hem op om te weten dat hij er niet alleen voor staat. Het script ligt ook voor Guus vast. Met passende hulp zal hij gaan proberen een positief verhaal van het nieuwe schooljaar te maken. Net als de bijna een miljoen andere middelbare scholieren in ons land.