Nieuwe dag enquête toeslagenschandaal toont opnieuw ijskoude, nietsontziende houding Belastingdienst en kabinet

Toen het kabinet in 2010 besloot om kinderopvangtoeslag terug te vorderen als een ouder hier geen recht op bleek te hebben, is "niet geïnformeerd" wat daarvan de gevolgen zouden zijn. Dat blijkt uit het verhoor van topambtenaar Christianne Mattijssen, woensdag tijdens de parlementaire enquête naar het toeslagenschandaal. Als bijvoorbeeld een ouder de eigen bijdrage (een relatief klein bedrag) niet betaalde, moesten er vele duizenden euro's aan voorgeschoten toeslag worden terugbetaald. Deze 'alles-of-niets-systematiek' is een van de redenen dat het toeslagenschandaal tot zulke grote problemen leidde bij gedupeerde ouders.

Mattijssen was tussen 2008 en 2010 directeur kinderopvang op het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Een wetswijziging die het vierde kabinet-Balkenende doorvoerde, moest tot een verbetering van de kwaliteit van kinderopvang leiden, maar vooral ook een flinke bezuiniging opleveren. Onderdeel van de wet was dat gastouderbureaus aan strengere eisen moesten voldoen. Ouders waren ervoor verantwoordelijk dat zijzelf een gastouderbureau kozen dat aan de criteria voldeed, anders hadden ze geen recht op toeslag.

Door de wet werd geld teruggevraagd bij de ouders zelf, niet via een kinderopvanglocatie of gastouderbureau. "Ik denk dat wij ons niet konden voorstellen dat, als je als gastbureau of als ouder een foutje maakt, dat er zó wordt teruggevorderd als uiteindelijk is gebeurd", verklaarde Mattijssen in haar verhoor. Haar antwoorden stuitten op onbegrip bij de parlementaire enquêtecommissie die het fraudebeleid van de overheid onderzoekt. "Hoort niet bij goed beleid maken en fatsoenlijke wetgeving ook dat die implicaties van tevoren duidelijk zijn?" vroeg commissielid Evert Jan Slootweg (CDA) zich af. "Dat op het moment dat je die rekening neerlegt bij mensen, dat je weet wát die rekening is?"

Ook Dennis Blansjaar, die als ambtenaar betrokken was bij het handhavingsbeleid van de Belastingdienst, noemde het voor de parlementaire enquêtecommissie fraudebeleid "volstrekt disproportioneel" dat van ouders die hun eigen bijdrage niet hadden betaald ook de hele toeslag werd teruggevorderd.

De NOS meldt dat ambtenaren van de Belastingdienst al in 2012 bang waren voor een "bloedbad" bij de toeslagen in de kinderopvang en hebben daar ook aandacht voor gevraagd bij de politieke top: 

Blansjaar zei dat ambtenaren ervoor hebben gepleit alleen de eigen bijdrage terug te vorderen, eventueel met een boete erbovenop. Hij voegde eraan toe dat toenmalig staatssecretaris Weekers is gewaarschuwd voor de "onredelijke gevolgen", net als diens opvolger Wiebes. "Maar de reactie van Wiebes was zo ongeveer: ja ja, wat raar, goh, gek dat dat gebeurt. Punt. En dan niks."