Niemand heeft belang bij nieuwe verkiezingen

Als er over drie maanden nog geen regering zit, heeft het volk er recht op opnieuw zijn politieke voorkeur te bepalen, vindt Frans Weisglas. ‘Uiterlijk begin oktober zou het nieuwe kabinet op het bordes van Huis ten Bosch moeten staan’, schrijft hij in de Volkskrant. ‘Als dat niet lukt, hebben de verantwoordelijke politici gefaald. En zit er niets anders op dan het uitschrijven van nieuwe verkiezingen.’

Weisglas – voor wie het niet meer weet – zat van 1982 tot 2006 namens de VVD in de Tweede Kamer. De laatste vier jaar was hij de Kamervoorzitter. In zijn politiek actieve periode gold hij als behoorlijk rechts. Ooit noemde hij de latere VVD-leider Mark Rutte (toch niet echt het toonbeeld van progressiviteit) ‘het broertje van Wouter Bos’. In 2006 steunde hij ‘met volle overtuiging’ de kandidatuur van de superkordate Rita Verdonk voor het lijsttrekkerschap van zijn partij. Maar na zijn pensionering zag Weisglas het licht en werd hij een stuk linkser. Hij schoof weliswaar niet zo ver op als de gewezen CDA-chef Dries van Agt, die tegenwoordig op GroenLinks schijnt te stemmen, maar wie weet komt dat nog.

Wat Weisglas betreft moet er dus haast gemaakt worden met het formeren van een kabinet. De huidige patstelling is hem een gruwel. Rutte en CDA-leider Hoekstra willen zoals bekend niet met PvdA én GroenLinks in een kabinet en voelen het meest voor voortzetting van de oude coalitie met de ChristenUnie. Maar dat wil D66 weer niet. Die partij – die bij de verkiezingen na de VVD als tweede eindigde – heeft juist een sterke voorkeur voor de twee linkse broeders en ziet geen heil in voortzetting van de bestaande regering met de ChristenUnie. En om het helemaal moeilijk te maken doet opperchristenorthodox Gert-Jan Segers alsof hij niet met de VVD wil samenwerken. Kortom: dit schiet niet op, vindt niet alleen Weisglas, maar velen met hem.

Maar zouden nieuwe verkiezingen, of die nu over twee, drie of vier maanden worden gehouden, dan wél soelaas bieden? Afgaande op de opiniepeilingen zullen ze voor de meeste potentiële regeringspartijen weinig veranderingen teweeg brengen. De VVD eindigt opnieuw als veruit de grootste partij en wint mogelijk zelfs licht. D66 zou wat achteruit kachelen maar wel onbedreigd tweede blijven. PvdA en GroenLinks komen niet verder dan het bedroevend lage peil dat ze op 17 maart haalden. En ook de ChristenUnie zal bij de verkiezingen niet of nauwelijks winnen, en dus haar huidige bescheiden omvang houden.

De enige van de zes onderhandelende partijen voor wie een stembusgang verschil zou uitmaken is het CDA. De christendemocraten, die bij de laatste verkiezingen al zakten van 19 naar 15 Kamerzetels, zouden opnieuw een zware nederlaag lijden. Volgens Maurice de Hond houden ze nog maar 6 zetels over, een all time low. Dat zou betekenen dat het CDA afvalt als potentiële regeringspartij. Zes zetels zijn veel te weinig om nog een serieuze rol te kunnen spelen in de formatie. Hetgeen automatisch betekent dat de ChristenUnie ook uit beeld verdwijnt. Immers: VVD, D66, CDA en ChristenUnie zouden geen meerderheid meer hebben. Daardoor zou er nog maar één meerderheidsvariant overblijven: een coalitie van VVD, D66, PvdA en GroenLinks, want PvdA en GroenLinks willen niet zonder elkaar. Mijn zegen heeft een dergelijk vierpartijenkabinet. Ook die van Weisglas?

Nu hoeft er van de ex-Kamervoorzitter geen meerderheidscoalitie te komen. Een minderheidskabinet vindt hij ook prima. Ik vrees echter dat hij daarvoor de handen niet op elkaar gaat krijgen. Niemand wil een minderheidsregering, omdat die vermoedelijk heel snel zou vallen. Maar op snelle verkiezingen zitten de betrokken partijen hoogstwaarschijnlijk evenmin te wachten. Het CDA uiteraard niet, want dan gaat het een zekere nederlaag tegemoet. D66 ook niet, want dat staat op virtueel verlies. Voor PvdA en GroenLinks bieden nieuwe verkiezingen evenmin veel hoop, net zo min als voor de ChristenUnie. En ik gok dat zelfs de VVD op korte termijn liever geen stembusgang wenst, want je weet maar nooit. Waarom zou je risico’s nemen als je toch al onbedreigd aan kop gaat?