Neem geen lening op de natuur

De Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) is nu vier maanden van kracht en nu al onderzoekt de overheid welke extra maatregelen genomen moeten worden om de voortgang in beleid te garanderen. Dit is van belang omdat het Living Planet Report Natuur in Nederland laat zien dat stikstof nog steeds een van de belangrijkste bedreigingen is voor de biodiversiteit in Nederland

Stikstof komt vrij bij verbranding van fossiele brandstoffen, zoals in het verkeer, in de industrie en bij de productie van energie. Een tweede belangrijke emissiebron is het gebruik van mest en kunstmest in de landbouw. Die stikstof komt in verschillende vormen terecht in onze leefomgeving. En dat heeft ernstige gevolgen. Zo verspreidt ammoniak zich door de lucht, en die slaat neer in natuurgebieden, waardoor de biodiversiteit aangetast wordt. Stikstof draagt ook bij aan lucht- en waterverontreiniging zowel in het grond- als oppervlaktewater, met als grote uitschieter de zogenaamde ‘dead zones’ in kustgebieden. 

Verder is stikstof medeveroorzaker van klimaatverandering en aantasting van de ozonlaag. De totale jaarlijkse maatschappelijke schade als gevolg van stikstofdepositie in de EU wordt door het Planbureau voor de Leefomgeving geschat op 70 tot 320 miljard euro. Als we dit doorvertalen naar de kostprijs van ons voedsel met het stikstof-footprintmodel (www.N-print.org), dan betekent dit bijvoorbeeld dat een pak melk dat nu ongeveer 1 euro kost eigenlijk 1,40 euro zou moeten kosten om de stikstofschade te compenseren. Broccoli moet dan 1,70 euro in plaats van 1,50 euro per kilo kosten. Dergelijke extra kosten zijn nu onzichtbaar en worden nu indirect door burgers via belastingen gedragen. 

De Nederlandse situatie is ongunstiger dan elders. Dit heeft te maken met onze hoge bevolkingsdichtheid, intensieve landbouw, forse industrie en het drukke verkeer. Het Nederlandse beleid heeft de hoeveelheid stikstof in de afgelopen decennia succesvol teruggedrongen, maar dit proces lijkt de laatste jaren te stagneren. Onderzoek laat zien dat de stikstofemissie de afgelopen tien jaar niet meer afgenomen is en er zijn grote twijfels over de effectiviteit van de maatregelen in de landbouw. Bijna iedere economische uitbreiding in de landbouw, het verkeer of de industrie wordt momenteel belemmerd door de stikstofbelasting op de natuur: dergelijke veranderingen zorgen voor méér stikstofemissie en dus méér verontreiniging.