Nee, ik hoef de wereld niet te redden. En jij ook niet

Rollen: de dramadriehoek uitgelegd

Als je lang een rol hebt aangenomen als persoon en die rol op een gegeven moment niet meer kunt of wil vervullen, kan het zijn dat de ander geraakt wordt. Vaak komen dan onmacht en boosheid naar boven en dit kan resulteren in conflicten. Maar dit komt ook voor bij mensen die hun rollen gewoon wél kunnen vervullen. 

Vaak zien we dat dit in communicatie het sterkste terug. 

Diegene die hulp biedt - op wat voor manier dan ook - kan dan van de zogenaamde 'redder' in een slachtoffer veranderen of in een aanklager. Simpel voorbeeld; als iemand jaren iemand heeft geholpen, maar er op een gegeven moment zelf fysieke problemen krijgt, dan kan diegene diens oude rol niet meer vervullen. 

Niet meer omdat hij of zij dit wil, maar simpelweg omdat de 'redder' in hem of haar is opgebrand. 

Iedereen draagt een rol in het leven. De ene 'redt' mensen vaak en is tevens diegene die mensen draagt en helpt. Maar dit kan ook alledaags en tijdens simlele gesprekken zijn. 

Korte uiteenzetting 
De dramadriehoek is één van de bekendste theorieën over gedrag en communicatie. De dramadriehoek is een driehoek met de punt naar beneden. 

En daarom gaan we het op microniveau toepassen. Als je merkt dat je een gesprek hebt wat op een gegeven moment niet helemaal prettig verloopt is de kans groot dat beiden in de dramadriehoek terecht zijn gekomen. 

De dramadriehoek geeft inzicht in interactiepatronen; dus hoe interactie met elkaar plaatsvindt.  Deze patronen zijn een soort van spel tussen de drie genoemde rollen: 

- Aanklager
- Redder 
- Slachtoffer 

Dit zijn de drie rollen. Deze rollen hebben een vaste negatieve uitwerking op elkaar en daarom gaan we de rollen vooreerst uiteenzetten. 

De Aanklager 
De aanklager wijst om zijn eigen zwakte te verbergen. We kennen allemaal wel zo'n persoon. Iemand die graag wijst om zodoende niet naar zichzelf te hoeven kijken. Deze persoon wijst graag naar anderen op hun zwakke plekken. Of iemand de les willen lezen, terwijl hun eigen leven een puinhoop is. De ander gaat zich zodoende schuldig voelen en zelf geeft het hem een gevoel van eigenwaarde. 

Voorbeeld: Je beste vriend schiet tekort en voelt zich daar niet zo goed over. Jijzelf bent goed bezig. Stiekem vindt de ander dat heel vervelend en voelt diegene zich niet fijn. Om dat te verbloemen gaat diegene jou wijzen op dat je doorslaat en dat je wel erg strikt bent. 

Door te focussen op wat de ander (jij) ‘niet goed’ doet zal de aanklager zich beter voelen. Jij zal je op jouw beurt waarschijnlijk schuldig voelen over je eigen gedrag en neemt zo de rol van slachtoffer aan. 

Het Slachtoffer 
Het Slachtoffer gedraagt zich machteloos en reageert het liefst ook vanuit onmacht: "ze moeten altijd mij hebben". Doet het Slachtoffer dat 'goed' genoeg dan voelt de Redder zich aangesproken. Roept hij echter irritatie op, dan wordt de Aanklager uitgedaagd. Als het Slachtoffer niet gehoord wordt en dus niet als slachtoffer behandeld wordt, zie je vaak dat het Slachtoffer verandert in de Aanklager. 

Hier is het vooral bijzonder om naar je eigen relatie te kijken. Welke rol neem jij vaak aan en hoe reageert de ander hierop? 

De Redder 
De Redder geeft graag veel en vooral ongevraagd hulp. We kennen ook allemaal zo'n persoon. "Kom maar, ik neem het over". 

De ander neemt de verantwoordelijkheid van een ander over waardoor hij anderen afhankelijk maakt en zichzelf onmisbaar. Wat je vaak ziet is dat de Redder wèl graag ‘dankjewel’ wil horen voor alles wat hij doet, maar vaak ook geniet van dit machtsvertoon. Hij wil graag enorme waardering hebben en doet dit helemaal niet zo kosteloos. Krijgt hij dit allemaal niet, is de kans groot dat de redder verandert in ‘slachtoffer’. En ook dit herkent eenieder ongetwijfeld 

Deze drie rollen zijn niet per sé gekoppeld aan drie verschillende personen. Iedereen heeft deze drie rollen in zich en de rollen zijn inwisselbaar. Ga dan ook niet blindelings wijzen en na dit schrijven mensen blindelings beschuldigen. 

Maar nog belangrijker en cruciaal om te weten 
Als het Slachtoffer niet geholpen wordt kan hij bijvoorbeeld veranderen in de Aanklager: "Ik dacht dat je me een beetje zou helpen maar ik kan het net zo goed zelf doen!" 

De Aanklager kan op zijn beurt veranderen in de Redder of het Slachtoffer als hij merkt dat zijn tactieken en werkwijzen niet werken 

Hoe doorbreek je dit? 
Het is natuurlijk heel flamboyant als je het door hebt en bij anderen ziet. Want bij een ander kun je vaak eerder zien wat er gebeurt dan bij jezelf. Als je midden in je rol zit vergt het enorm veel zelfreflectie en controle om te zien dat je er middenin zit en om er vervolgens uit te komen. 

Belangrijk om te onthouden is hierbij:

- Je familie en vrienden kunnen geweldige luisteraars en supporters zijn, maar ze zijn niet jouw therapeuten 
- Een online 'influencer' met een goed hoofd op de schouder is niet jouw therapeut 
- Een vriend naar wie je opkijkt is niet jouw therapeut 

Een therapeut is opgeleid om je te helpen je van het onbewuste bewust te maken, zodat er bijvoorbeeld patronen doorbroken kunnen worden. Soms hebben we de verwachtingen dat de mensen in ons leven allen professionals in de (geestelijke) gezondheidszorg zijn en dat is niet op zijn plaats. Onthoud dan ook dat je vrienden niet enkel vaten zijn voor emotionele dumping en iemand die dichtbij je staat is niet altijd - zoals wij vaak denken - de beste persoon om je te helpen. 

Daarnaast legt het ook veel druk op het familielid/geliefde/vriend die naar je luistert wanneer zij hun eigen problemen kunnen hebben die ze proberen op te lossen. Toch zie ik vaak mensen met een bepaald schuldgevoel ondanks dit alles. Naar de ander, maar het ergste schuldgevoel is vaak naar de ouders toe en de familieleden. 

Maar, jij kunt niet de wereld redden. Je kunt enkel tot een bepaalde mate naar mensen luisteren en steunen, maar daar stopt het. 

De dramadriehoek is een methode om discussies, meningsverschillen en ruzies te analyseren en kan gebruikt worden om te bespreken hoe het contact verloopt, wat onbewust gedaan wordt en hoe het contact verbeterd kan worden. 

Allemaal zaken waar wij vandaag de dag mee worden geconfronteerd en die ons bezigen. Helaas laten we het vaak liggen om de beste versie van onszelf te worden en dat zulke zaken een handvat kunnen zijn. 

Dus nogmaals: 'Nee, ik hoef de wereld niet te redden. En jij ook niet!'