Nederturken laten zien wat er gebeurt als populisme de overhand krijgt

Daar davert het “zie je wel” over velden en beemden, langs tochten en vaarten, dat de verstopeieren in de polder er spontaan van breken. De Volkskrant heeft alle angsten en vermoedens bevestigd: de Nederturken gaan in meerderheid voor Erdogan. Hoe jonger ze zijn, des te meer enthousiasme zij opbrengen met de reis die de Nederlanders zo ferm de waarheid zegt. Wij hebben een adder aan de borst gekoesterd. De integratie is mislukt. Maar het zal allemaal weer pappen en nathouden worden want toen puntje bij paaltje kwam, stemde het Nederlandse volk op de kartelpartijen, op de spreekbuizen van de elite, op de gevestigde orde. Zo stuurde het de verlossers, de Wildersen, de Baudets de woestijn in. Dat heeft het onderzoeksbureau Ipsos allemaal haarfijn uitgezocht.

Het merkwaardige is dat de aanpak van Recep Erdogan veel overeenkomsten vertoont met wat de PVV in dat a-viertje allemaal belooft. Ook het Forum voor Democratie heeft zijn erdoganeske trekken. Dat wordt  aan het oog onttrokken omdat Erdogan zichzelf en zijn partij presenteert als instrumenten in de handen van Allah. Hij gebruikt de religie als voorwendsel om een autoritair regime te scheppen. Dat is om zo te zeggen zíjn joods-christelijke beschaving, dat zijn zijn westerse waarden. Zoals Geert, Thierry en verdorie ook Lodewijk willen dat burgers tekenen voor die waarden, zo eist Recep dat men leeft naar de voorschriften van zijn specifieke soennitisch gekleurde hoofddoekjesislam.  Als we de dat ideologische verenpak  even wegdenken, wat blijft er dan over?

Heftige taal Recep Erdogan is een leider die rechtstreeks met zijn volk communiceert. Hij gaat aan de representatieve organen van de staat voorbij. Hij doet zijn maatgevende uitspraken tijdens massavergaderingen en/of televisie-optredens. Hij maakt zijn politieke tegenstanders verdacht. Die staan in de reuk van landverraad en deloyaliteit. Hij slaat dan net als Wilders heftige taal uit.

Waar eerstgenoemde het heeft over islamofascisten, gebruikt hij het woord Nazi’s. Tegenstanders vertegenwoordigen het absolute kwaad, aldus Erdogan.  Zij willen het vaderland uitverkopen aan buitenlandse machten. Zij verkwanselen de tradities en de waarden van het volk. Taal en geschiedenis, althans de roemrijke elementen van de geschiedenis, zijn bij de elite in verkeerde handen. De buitengewoon succesvolle tv-soap over de relatie tussen sultan Sulayman de Schitterende en zijn geliefde Hürrem  kreeg de wind van voren. De sultan werd er neergezet als een sukkel, toornde hij, die niet eens zijn harem in de hand kon houden en een soort liberaal, terwijl de man – aldus Erdogan – veertig jaar in het zadel had gezeten.

Oikofobie Erdogan gebruikt het woord niet, maar wat hij bij zijn tegenstanders waarneemt lijkt erg op de oikofobie, de neiging die Baudet ziet bij veel van zijn mede-intellectuelen. Zij vrezen volgens hem het eigene en de gezonde denkbeelden van het volk. Zij omarmen in plaats daarvan het vreemde. Zij knuffelen de moslims en niet de geuzen van weleer. Zij gaan voor atonale muziek en schilderijen waaraan je niet kunt zien wat zij voorstellen. Baudet daarentegen zweert bij de Matthäus en wijst kunst van de twintigste eeuw af. Zo is voor Erdogan de verrotting begonnen met de verkwanseling van de ottomaanse tradities in de eerste decennia van de twintigste eeuw.

Zondebok Ook bij Erdogan is de etnisch andere maar al te vaak de vijand: de Koerden bijvoorbeeld of de Armeniërs die staan op erkenning van de holocaust die hen een eeuw terug decimeerde. Zij moeten dimmen en zich aanpassen. En dan nog blijven ze in zijn retoriek als zondebok fungeren.

Recep Erdogan heeft net als Wilders en Baudet weinig op met internationale verdragen die zijn vrijheid van handelen beperken. Hij staat pal voor de soevereiniteit van het Turkse volk. Daar wenst hij niet mee te marchanderen. Hij eist wel allerlei rechten voor zijn burgers, zoals vrij reizen. Een beetje op de manier waarop die van EU-landen dat kunnen, maar hij geeft daarvoor niets op. En hij zweert bij het bindend referendum als politiek instrument. Zo kan het mitsen- en marenvolk in de vertegenwoordigende lichamen buiten spel worden gezet. Op die manier kan hij zijn macht bestendigen.

De politieke praktijk van Erdogan lijkt dan ook sterk  op de droomwensen van Wilders en Baudet. Alleen hanteren zij  een andere heilsleer als fundament of zo u wilt schaamlap voor hun autoritaire neigingen. Wie gelooft dat zij vrijzinnigheid belichamen, beseffe dat zij een paar dagen geleden nog hun ware gezicht toonden door te stemmen tégen een wet die het geven van voorlichting over homoseksualiteit in het onderwijs verplicht stelde. Tégen dus.

Gewaarschuwd Het is dan ook geen goed nieuws dat zoveel Nederturken het erdoganisme en zijn politieke spreekbuis in Nederland, de partij Denk, omarmen. Zij doen dat ongetwijfeld  zonder te beseffen hoeveel ze mentaal gemeen hebben met hun grote tegenvoeters, de PVV en het Forum voor Democratie. En omgekeerd.

Enig voordeel: Erdogan laat wel zien wat er gebeurt, mocht het Nederlandse populisme net zo sterk worden als zijn Turks-islamistische evenknie. Daar zullen de geheide Wilderianen of de snel groeiende schare bewonderaars van de grote denker Baudet weinig boodschap aan hebben. Wie een vrij, democratisch en vrolijk Nederland voorstaat, waarin ook ruimte is voor niet-neuriebare muziek of non-figuratieve kunst, is echter gewaarschuwd. De strijd voor de vrijheid en de open maatschappij is nooit gewonnen. Wij zullen elkaar hard nodig hebben. Besef: de uiteindelijke tegenstellingen in ons land zijn niet etnisch: er vindt een botsing plaats tussen de voorstanders en de tegenstanders van de open samenleving. Het is geen strijd tussen wit of zwart. Het equivalent van de boze blanke man (of vrouw) vindt je in elke categorie van bevolking, waar het wiegje van opa en oma ook  stond.