De Nederlandse integratielogica hapert

Zowel de Volkskrant als de Telegraaf schrijven dat Turkse Nederlanders -massaal- op Erdogan hebben gestemd. En die uitspraken kloppen natuurlijk. En tegelijkertijd is de context van de cijfers van belang.

De opkomst onder Turkse Nederlanders was hoog (45%), maar steekt af tegen de opkomst in Turkije (86%). Van de kiesgerechtigden heeft 71% ‘ja’ gestemd. In totaal waren er 82.672 ja-stemmers en 33.871 nee-stemmers. Cijfers zijn afkomstig van persbureau Anadolu.

Erdogan heeft zijn overwinning (een kleine marge van 1 à 2 procentpunten) ook te danken aan de stem van de Turkse diaspora, we hoeven niet te gaan goochelen met cijfers.

Maar deze krantenkoppen suggereren vooral de zwakke binding van Turkse Nederlanders met de Nederlandse samenleving. De artikelen problematiseren de ongewenste oriëntatie van Turkse Nederlanders op Turkije. Maar van alle Turken? Nee, vooral die van de JA-stemmers.

Hier hapert de Nederlandse integratielogica: zijn Turkse Nederlanders die NEE stemmen evenzo slecht geïntegreerd? En hoe zit het met de andere helft van de kiesgerechtigden, die thuiszijn gebleven? Moesten ze nu wel of niet stemmen? Maar activeren ze daarmee niet hun binding met Turkije?

Laten we vooral ook de hand in eigen boezem steken: de diplomatieke rel tussen Nederland en Turkije heeft zeer waarschijnlijk de Nederlandse JA-stemmers gesterkt en gemobiliseerd. Ook de spierballentaal van Nederland gooide olie op het vuur, er ontstonden rellen in Rotterdam. Na deze affaire manoeuvreerde Erdogan zich in de rol van slachtoffer van ‘Europese spelletjes’, en kanaliseerde hij de onvrede onder de diaspora ‘die zich toch niet geaccepteerd voelen.’

Overigens kan uit de reconstructie van de NRC worden opgemaakt dat er wel degelijk een klein ‘Nederlands spelletje’ is gespeeld gedurende deze affaire. Het gaf Rutte mogelijk zelfs de doorslag ten opzichte van de PVV, zo kort voor de verkiezingen.