Nederlanders zijn te egoïstisch om collectief actie te voeren voor elkaar

Je zou het niet zeggen aan de overvolle terrassen en de aanhoudende chaos op Schiphol: maar langzamerhand beginnen de effecten van de inflatie het dagelijks leven binnen te kruipen. Nu weten veel mensen de gevolgen nog in de hand te houden omdat zij tijdens de lockdowns geld overhielden. Dat glipt ze inmiddels al tussen hun vingers door en op den duur raken ook deze reserves op.

Het Journaal besteedde al aandacht aan de hoge prijzen die de ijsboer berekent. Ook het bezorgen van pakketjes wordt duurder en de waterleidingbedrijven voorspellen een forse verhoging van de tarieven, tot wel vijfentwintig procent. Inmiddels heeft Heineken zich eveneens bij dit koor aangesloten.

Ondertussen denken de meesten van ons maar liever niet aan de naheffingen van  het energiebedrijf. Dat gaat nog een kale kerst worden. Het Nibud voorspelt dat een derde van de gezinnen onoverkomelijke financiële moeilijkheden krijgt. De energiemaatschappijen maken zich zorgen over massale wanbetaling in de nabije toekomst. En innen zullen ze want de hele sector is door de voormalige bezitters, namelijk gemeentes en provincies, verkwanseld, vaak aan buitenlandse conglomeraten. Die gaan niet voor het algemeen belang maar voor de aandeelhouderswaarde. 

In Engeland is het bewustzijn van wat ons te wachten staat een stuk groter, zo blijkt uit een bericht op Joop. Daar probeert een nieuwe massa-organisatie Don't Pay UK een soort betaalstaking te organiseren. Als zich de komende weken één miljoen consumenten aansluiten, organiseert ze per 1 oktober een massale betaalbestaking van de energierekening. Het aantal intekenaren loopt tegen de honderdduizend.

In Nederland worden ook huishoudens door de inflatie in de problemen gebracht. Alleen: je ziet ze niet. Hoogstens merken ze de nood bij de voedsel- en kledingbanken waar het meer dan ooit storm loopt. De nieuwe armoede is stil. De slachtoffers zijn niet georganiseerd. De omgekeerde vlaggenactie lijkt eerder een initiatief van de verongelijkte kleinburgerij, zoals de mijnheer uit Woerden die het in de voordeur van zijn rijtjeshuis tegen een verslaggever van Nieuwsuur had over "het gigantische importprobleem van de asielzoekers". Aan deze lui heb je weinig als de energiemaatschappij met de deurwaarder dreigt.

Dat is ook het probleem van de Britse actievoerders. Zij hopen dat een massale weigering om de rekening te betalen de energiemaatschappijen tot concessies zal dwingen en de regering noopt tot ingrijpen. Bijvoorbeeld door het instellen van een prijsstop. Maar voor hetzelfde geld laten overheid en energiebedrijven zich zo niet intimideren. Dan worden gas en licht afgesloten en komt de schuldeninningsmolen op gang. 

Misschien kan lering getrokken worden uit de lessen van Zuid-Europa. Wat de consumenten met een smallere beurs nu dreigt te overkomen, lijkt heel erg op wat de rijke EU-lidstaten onder de bezielende leiding van Jeroen Dijsselbloem de gewone man in landen als Portugal, Spanje en vooral Griekenland heeft aangedaan om de euro te redden. Door rentestijgingen konden de regeringen van deze landen hun schulden niet meer voldoen, die ze vooral hadden uitstaan bij banken in het noorden. Het rijke noorden gaf budgetsteun en leningen die meteen konden worden doorgesluisd naar de schuldeisers, dat wil zeggen de banken in de noordelijke landen. Tegelijk eiste het noorden snoeiharde bezuinigingen die vooral de gewone mensen in Zuid-Europa troffen. Een en ander leidde tot enorme werkloosheid en koopkrachtverlies.

In Griekenland werden gewone mensen massaal van gas en licht afgesloten. Er kwam een hele beweging tot stand van technisch onderlegde activisten die de boel illegaal weer aansloten. In Spanje troffen huisuitzettingsploegen bij hun slachtoffers een wel zeer uitgebreide visite aan, die weigerde te vertrekken en ook niet week voor dreigementen. Het was daarbij trouwens steeds duidelijk dat terugvechten ook tot de mogelijkheden behoorde.

Als de Britten succes willen hebben met hun acties, dan zullen ze ook zulke componenten aan hun arsenaal moeten toevoegen. Anders loopt het waarschijnlijk niet goed af. Dan zijn een aantal voorbeelden, gesteld door potige deurwaarders met een paar agenten achter hen, genoeg om het verzet te breken. 

Is zulk algemeen verzet eigenlijk wel een voorbeeld nu er zoveel op ons af lijkt te komen? De afgelopen tien, twaalf jaar is in Nederland van solidariteit weinig gebleken. De slachtoffers van het toeslagenschandaal moesten hun strijd in de praktijk zelf voeren. Meer dan gratuite sympathie van de buitenwacht hebben zij nooit gekregen. Tot een stormloop op kindertehuizen is het evenmin gekomen ondanks de spectaculair falende jeugdzorg. De woningnood heeft nog nergens tot actie geleid of je moet het zwartepieten om de schuldvraag als zodanig aanmerken, waarbij dan ook nog vaak genoeg migranten verantwoordelijk gesteld worden voor het probleem. Toch wachten er genoeg leegstaande woningen op krakers.

En dan zijn we weer bij die wrokkige Woerdenaar in zijn deuropening. Zijn visie is symptomatisch voor de algemene Nederlandse ontevredenheid. Zij daar in Den Haag maken er een zootje van. Was er maar een Messias die ons van alle problemen kon verlossen. Die fijne Lientje bijvoorbeeld, zeker niet Sylvana Simons of Jesse Klaver. Die – dat weet het omgekeerde vlaggenvolk zeker – maken het alleen maar erger. Ja, die hebben het zelfs gedáán, meer nog dan Sigrid Kaag, de heks die Rutte betoverd heeft. 'Links' heeft de boel immers verraden en partij gekozen voor moslima's met een hoofddoek en vegetarische bezitters van dure koophuizen.

Zelf in actie komen? Ho maar. Dit is een land van volgers, niet van mensen die met elkaar, met de buurt, met de stad, met het hele land het lot in handen nemen. En de boeren dan? Die bezetten de snelweg voor hun eigen hachje. Je hoort ze nooit over hun collega´s, die de handdoek in de ring moeten gooien. Toch is de afgelopen veertig jaar het aantal boerenbedrijven van 100.000 tot 30.000 gedaald en de grote agrarische uitdunning  is nog lang niet afgelopen.  Ook als de stikstofwetten van tafel gaan. Maar daar praten ze niet over, net zo min als hun leiders. Ze zitten voor zichzelf op die trekker, niet voor elkaar. Het zijn typisch Nederlanders anno 2022.

Samen voor ons eigen. Een ommekeer? Daar komt geen reet van terecht mensen.

Voor het overige ben ik van mening dat de toeslagenaffaire niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.

cc-foto: Mrs Airwolfhound