Nederlander van kleur wil niet langer alleen bekeken worden, maar ook gehoord

Er is een radicale verschuiving van perspectief gaande in het debat over de multiculturele samenleving. Het object – de Nederlander van kleur – wil geen object meer zijn. Hij is subject aan het worden en vertelt steeds vaker zijn eigen verhaal in plaats van te figureren in ‘het multiculturele drama’.

De grondslag voor de subject-object scheiding ligt bij de Franse filosoof René Descartes. Volgens Descartes neemt het subject actief waar, terwijl het object passief is en slechts waargenomen wordt. Een perfecte karakterisering van het Nederlandse multiculturele debat. Ruim een decennium was dit debat een safaritocht, waarin de witte Nederlander met verrekijker de donkere Nederlander observeerde:

‘Kijk jongens, daar zijn ze! Allochtonen. Ja, wat zijn ze oververtegenwoordigd hé?’

Of:

‘Hé kijk daar, die is echt heel anders dan de rest! Die doet het enorm goed! Wat knap zeg, kom we gooien wat nootjes naar hem.’

Het subject wil niet langer alleen bekeken worden, maar ook gehoord. Als er niet geluisterd wordt naar zijn verhaal, blijkt de Nederlander van kleur bijzonder inventief in het opeisen van aandacht. Hij kent zijn democratische middelen goed.

Zo kreeg het debat over Zwarte Piet pas echt peper in de reet, toen een kort geding werd gestart. Etnisch profileren kwam op de agenda door een korte film met verborgen camera. De racistische retoriek van de PVV werd eindelijk besproken door een massale aangifte en de nieuwe Nationale Ombudsman kwam niet weg met een verwijzing naar oude excuses voor een racistische uitspraak.

Het object is geen object meer. Het is subject aan het worden en bemoeit zich actief met zijn leefomgeving. En het gaat nog veel vaker gebeuren.

Eindelijk.

Dit artikel verscheen op het weblog van Tofik Dibi