De problemen in de zorg gaan verder dan het eigen risico

Wat betreft de zorg wil het kabinet-Rutte III doorgaan op de ingeslagen weg: nieuwe hervormingen zijn niet nodig in de zorg, wel verbeteringen.

Maar een meerderheid van de bevolking blijft zich grote zorgen maken over de gezondheidszorg en wil dat de overheid meer gaat bepalen. Dat wil zeggen: meer publieke verantwoordelijkheid neemt en minder marktwerking toestaat.

De marktwerking is het sterkst in het stelsel van de Zorgverzekeringswet. Dan gaat het om de curatieve en revaliderende zorg waar jaarlijks 45 miljard euro in omgaat. De financiering is geregeld via de inkomensafhankelijke zorgpremie, de premie basisverzekering en het eigen risico.

Over de hoogte van het eigen risico is veel politieke ophef geweest. Maar de problemen in de zorg gaan verder dan dat. Ik stip vijf punten aan waarop Rutte III de plank misslaat in de curatieve zorg.

“Niet voor niets behoort onze zorg tot de beste van Europa.” Dit is niet waar. Op basis van zelfstandig, maar wetenschappelijk gedreven onderzoek , ben ik tot de slotsom gekomen dat het unieke Nederlands private zorgstelsel ondoelmatig is. Onze medische zorg is duur, maar van een middelmatige kwaliteit in vergelijking met andere moderne Europese landen.

“We houden het huidige stelsel met private zorgaanbieders en -verzekeraars onder publieke randvoorwaarden in stand en verbeteren dit waar nodig.” Dit is een doodlopende weg. In haar advies ‘Zorgrelatie centraal, Partnerschap leidend voor zorginkoop’ rekent de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) af met de rol die de zorgverzekeraars in het huidige stelsel vervullen. De Raad pleit voor een nieuwe opzet van het hele zorgstelsel (Zvw, Lwz en Wmo/Jw). Ik citeer: “De driehoek van de zorgverzekeringsmarkt, de zorginkoopmarkt en de zorgverleningsmarkt werkt niet”.

“Gezonde mededinging draagt bij aan keuzevrijheid, betere zorg, innovatie en neerwaartse druk op de prijzen.” Dit geldt niet voor de zorg. Markten beloven van alles en het menselijk vlees is zwak, maar een patiënt is geen consument. Zorgverlening is individueel maatwerk en kent naast rationele ook persoonlijke, emotionele aspecten. Mededinging staat een rationele planning van zorginfrastructuur in de weg (van huisarts, wijkverpleging en spoedeisende hulp dichtbij tot planbare topspecialistische zorg op afstand). Prijsconcurrentie leidt niet tot betere zorg, de kwaliteit van de zorg staat over een breed spectrum onder grote druk (wijkverpleging, GGZ, SEH, ziekenhuizen!). En innovatie wordt in het huidige stelsel tegengewerkt, er is eerder sprake van teveel innovatie (eHealth chaos!), maar dat moet allemaal wel financieel worden opgebracht.

“Niet alleen de prijs, maar ook de kwaliteit moet centraal staan bij de zorginkoop. Daartoe moeten zorgaanbieders en verzekeraars verzekerden laagdrempeliger inzicht in de kwaliteit van het zorgaanbod en de ingekochte zorg per polis geven. Ook wordt de transparantie van de prijzen in de zorg stapsgewijs vergroot.” Ik zet een groot vraagteken bij het realiteitsgehalte. Zie mijn vorige punt. Zorgverlening is individueel maatwerk waardoor onderlinge vergelijking – transparantie – niet goed mogelijk is, uitzonderingen daargelaten. Een uitzondering is specifieke zorgverlening met een duidelijk eindresultaat zoals een kunstknie, of een laserbehandeling aan het oog. Dit maakt laagdrempelig inzicht in het zorgaanbod en de ingekochte zorg per polis erg lastig, zelfs met digitale hulpmiddelen.

“Met zorgaanbieders, zorgverleners, verzekeraars en toezichthouders zetten we met schrapsessies fors in op minder bureaucratie en minder regels.” In Nederland is met de invoering van de gereguleerde marktwerking een enorme controlebureaucratie ontstaan, juist omdat het concurrentiedenken het wantrouwen voedt. Sinds enige tijd wordt geprobeerd om de regeldruk te verminderen door de huisartsen (Het Roer Moet Om), maar in de geestelijke gezondheidszorg en de 2 e lijn van de ziekenhuizen is sprake van een compleet doorgeslagen protocollitis. In Nederlandse ziekenhuizen worden meer dan 3.000 indicatoren gemeten, in Duitsland (maar) 464, in Engeland 254, in Noorwegen 68 en in Denemarken slechts 25! (KPMG Plexus, 2016). Verzamelen van al die informatie kost heel veel tijd van de professionals in de zorg, tijd (en geld) die ten koste gaat van de zorgverlening.

Een bericht gedeeld door Lodewijk Asscher (@lodewijkasscher) op 23 Okt 2017 om 11:15 PDT