Nederland moet zich altijd met producten van eigen bodem kunnen voeden

Waar hebben wij hier zo die landbouw überhaupt voor nodig? De leden van de Farmers Defence Force geven daarop het volgende antwoord: “Wij zorgen voor jullie vreten”. Als dit de fact checking-rubriek van de NRC was, zou het oordeel luiden: “Gedeeltelijk waar”. De Nederlandse oogsten worden immers grotendeels geëxporteerd. Ook is het maar de vraag of de huidige opbrengsten kunnen worden gehaald zonder de grootschalige invoer van meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en vooral veevoer. Als het land in een isolement raakt, loopt het spectaculair mis met die geweldige landbouw van ons. Zo afhankelijk zijn de boeren inmiddels van wereldwijde handelsnetwerken. Denk maar aan de soja-importen.

Voedselveiligheid is zo’n beetje de belangrijkste bestaansbasis voor een land en een samenleving. Nederland hoort zich te allen tijde met de opbrengst van eigen bodem te kunnen voeden. Dat dient de basis te zijn voor het nieuwe landbouwbeleid nu afdoende blijkt dat de huidige manier van boeren op den duur tot een catastrofe leidt.

Nederland heeft daar in het verleden ervaring mee opgedaan en wel tijdens de bezettingsjaren. Het slaagde er over het algemeen in zich behoorlijk te voeden. Het ging pas mis na september 1944 toen de hongerwinter zich aandiende. Die werd niet veroorzaakt door gebrek aan voedsel maar door transportproblemen, ijsgang en Duitse sabotage.

Al voor mei 1940 lagen de plannen klaar. Er was een uitgebreid en fijnmazig distributiesysteem op touw gezet om de beschikbare levensmiddelen zo fair mogelijk  te verdelen. Daarnaast waren er een paar principebeslissingen genomen. Een heel belangrijke was dat akkerbouw voor veeteelt ging. De opbrengst van veeteelt is namelijk veel lager dan die van akkers als je het afzet tegen de hoeveelheden voer die beesten moeten consumeren om vlees op de botten te krijgen, voldoende melk te geven of genoeg eieren te leggen. Al vroeg viel het besluit negentig procent van de pluimveestand te liquideren. Ook de vee- en varkenshouders moesten zich beperkingen opleggen. Naast de voedseldistributie werden tal van maatregelen getroffen: zo kregen restaurants al gauw twee vleesloze dagen opgelegd. Dan mochten alleen vegetarische gerechten worden geserveerd. Door dit alles nam het vetgehalte in het dieet van de Nederlanders sterk af. Voor de bezetting was dat enorm hoog geweest. Dat had zegenrijke gevolgen voor buikjes en vetrollen. De gezondheidstoestand van niet door de Duitsers vervolgden was tijdens de eerste vier bezettingsjaren dan ook uitstekend. Ook al omdat de import van tabak haperde. Op den duur werden zelfs de pakjes Consi (afkorting van concentratiesigaret) zeldzaam.

De grote man achter de voedselvoorziening was ir. Stephanus Louwe Louwes, naar wie ze wel eens wat meer straten zouden kunnen noemen.

Het Nederland dat hij voedde, telde iets minder dan tien miljoen inwoners. Nu zijn het er zeven meer. Toch moet het mogelijk zijn dit staaltje te herhalen als de nood aan de man komt. Bijvoorbeeld als door een pandemie de internationale handelsroutes worden afgesloten. Of als er oorlog komt.

Op zulke eventualiteiten moeten wij ons nu al voorbereiden. “Akkerbouw gaat voor veeteelt” is dan opnieuw een prachtig uitgangspunt voor het nieuwe Nederlandse landbouwbeleid. Veeteelt is alleen acceptabel daar waar de dieren voer krijgen die voor menselijke consumptie totaal ongeschikt is. Dus: wel gras en voedselresten uit het vuilnis of spoeling (residu uit distilleerketels in traditionele branderijen), geen soja of mais. Dat zal automatisch tot een enorme inkrimping van de veestapel leiden. Dan valt te bezien of veeboeren niet betaald kunnen worden ingezet voor landschapsbeheer zoals in Zwitserland bijvoorbeeld al gebeurt. Het parool: behoud de boeren, verminder de veestapel.

En de Europese Unie dan? Het zou goed zijn als alle lidstaten zulke veelomvattende beleidskeuzes maakten. Het is aan de Nederlandse regering om daarvoor in Brussel te lobbyen. De lidstaten zullen elkaar veel steun kunnen geven maar ze moeten zoveel mogelijk waken voor onderlinge voedselafhankelijkheid.

Zal dit alles bijdragen aan de oplossing van de stikstof- en de CO2-problemen? Ongetwijfeld. Hoeveel dan? Geen idee. Dat moeten ze in Wageningen maar vertellen.

Hoe dan ook, de huidige landbouw moet grootschalig op de schop. Het is niet anders.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.