Nederland moet geen troepen leveren aan anti-IS-coalitie

Terwijl de VS duizenden militairen uit Irak terugtrekt, besluit het kabinet om extra troepen te leveren voor de oorlog tegen Islamitische Staat. Concreet gaat het om zo’n 35 militairen die voor een periode van een jaar een Belgisch F-16-detachement in Jordanië bescherming moeten bieden. Ondertussen overweegt het kabinet ook nog extra troepen naar Irak te sturen om een vliegveld in het noorden van het land te beveiligen. In plaats van het intensiveren van de strijd kan beter gewerkt worden aan een realistisch plan om, in navolging van de belangrijkste bondgenoot, de militaire aanwezigheid in de regio juist af te schalen.

Het belangrijkste argument voor terugtrekking, die voor alle democraten zwaar zou moeten wegen, is dat het Iraakse parlement zich hier duidelijk voor heeft uitgesproken. Dat was in januari dit jaar, kort na de Amerikaanse moord, in Irak, op de hoge Iraanse generaal Qassem Soleimani. Alleen al om redenen van democratie, van soevereiniteit, is het nogal problematisch dat Nederland nu weer extra troepen naar de regio stuurt.

Uitermate pijnlijk is de Amerikaanse reactie op de oproep van het Iraakse parlement. Als Bagdad uitvoering geeft aan de wensen van de volksvertegenwoordiging, aldus president Trump, worden keiharde sancties ingesteld, nog heftiger sancties dan die nu tegen buurland Iran gelden. Kortom, wurgsancties.

Deze Amerikaanse houding steekt uiteraard nogal schril af tegen de moreel verheven argumenten die in 2003 door de VS werden voorgewend om het Irak van Saddam Hoessein binnen te vallen. Zou er toen immers niet democratie gebracht worden? Kennelijk houdt de liefde voor de democratie snel op als de eigen belangen er niet langer meer mee gediend kunnen worden.

Een andere, fundamentele reden om geen steun te geven aan de Nederlandse bijdragen aan de anti-IS-coalitie, is dat er een enorme weeffout zit in de gekozen strategie. In feite heeft deze coalitie een heel enge, enkel militaire strategie. Dit terwijl aan het bestaan van IS, die de laatste maanden een beperkte heropleving doormaakt, vooral een politiek probleem ten grondslag ligt. Dat erkent minister Blok zelf ook.

Maar dit, en dan hebben we het over de grondoorzaken voor IS, wordt in Irak niet aangepakt. Het gaat hier vooral om achtergestelde positie van de soennitische minderheid in Irak. Binnen die gemeenschap vindt IS relatief gemakkelijk nieuwe rekruten omdat het perspectief uitzichtloos is. Er is nauwelijks werk. Wel is er uitsluiting, ook politiek. En, mede als gevolg van de oorlog tegen Islamitische Staat, liggen veel steden en dorpen van de soennitische gemeenschap in puin. Het is pijnlijk dat de anti-IS-coalitie er maar niet in slaagt dat in Irak prioriteit wordt gemaakt van het bestrijden van de grondoorzaken van militant extremisme, bijvoorbeeld door wederopbouw.

Een volgend argument betreft het handelen van de Iraakse regering. Een jaar geleden begonnen grote, zelfs massale protesten, tegen de door en door corrupte politieke elite in het land. In plaats van het tegemoet komen van de legitieme eisen van deze volksbeweging, was geweld het antwoord – zelfs massaal geweld. Vele honderden demonstranten werden door de Iraakse regering vermoord door de mede door het Westen opgeleide veiligheidsdiensten. Amnesty International draaide er niet omheen en noemde het een bloedbad.

Voor de daders van deze misdaden geldt straffeloosheid. Een jaar later is immers niet een verantwoordelijke hiervoor veroordeeld. Niet een! Desondanks kunnen de Iraakse autoriteiten op omvangrijke westerse militaire steun blijven rekenen, kennelijk zonder ook maar een enkele voorwaarde waar het respect voor mensenrechten betreft. Feitelijk wordt hier door het Westen een oogje dicht geknepen. Wederom staat deze houding erg ver af van de ons voorgehouden verheven idealen waarom in 2003 de Iraakse dictatuur omvergeworpen moest worden.

De 35 Nederlandse militairen worden in Jordanië onderdeel van wat heet de ‘anti-IS-coalitie’. Maar de vraag is of deze term nog wel de juiste is. De VS, zeker na de moord op de Iraanse generaal begin dit jaar, lijkt in Irak de laatste tijd een hogere prioriteit te geven aan de strijd tegen Iran. Allerlei aanvallen zijn door de VS uitgevoerd op doelen die niets met IS te maken hebben. Dat leidde weer tot toenemend geweld, vooral door sjiitische milities, tegen de Amerikaanse doelen in Irak.

Een relevante vraag is waarom Nederland extra troepen naar de regio zou sturen, terwijl de VS nadrukkelijk het conflict met Iran opzoekt. De VS mag de aanwezigheid in Irak niet misbruiken om uitvoering te geven aan hun plannen voor regime change in Iran. Toch gebeurt dat, en de landen van de ‘anti-IS-coalitie’ kunnen (of willen?) daar niets aan doen. Erger nog, minister Blok gaf aan niet eens geïnformeerd te worden als de VS Iraanse doelen in Irak bestookt. Nog erger, de minister maakte zelfs duidelijk dit niet eens te willen weten!

Dus terwijl Nederlandse troepen in Irak werkzaam zijn, bijvoorbeeld voor training van Iraakse militairen, kan de VS zomaar een nieuwe oorlog tegen Iran ontketenen, zonder dat wij hierover geïnformeerd worden. Bizar. Voor bondgenoten zou dit een onacceptabele praktijk moeten zijn.

Ten slotte is een heikel punt dat Nederland F-16’s gaat beschermen van België, terwijl dit land een van de minst transparante landen is waar het gaat om betrokkenheid bij luchtaanvallen met burgerslachtoffers. België, ondanks meer dan duizend luchtaanvallen en aanwijzingen voor het tegendeel, houdt nog altijd vol niet betrokken te zijn bij burgerslachtoffers. Dat is volstrekt onrealistisch; het is leugenachtig.

Na de hele discussie die in de Tweede Kamer is gevoerd – en nog gevoerd zal worden – over de leugens, het bedrog en de desinformatie van ons eigen kabinet over burgerslachtoffers, zou de minister er tenminste bij België op aan moeten dringen dat het openheid over het eigen handelen geeft. Maar minister Bijleveld, die jarenlang Nederlandse verantwoordelijkheid voor zeventig burgerdoden in Hawija geheim hield, wil dat niet doen. Ze vindt het niet eens een probleem dat Nederland niet wordt geïnformeerd als België straks opnieuw betrokken raakt bij burgerslachtoffers!

Om al deze en nog tal van andere redenen, kan Nederland beter troepen terugtrekken en ondertussen zoeken naar effectieve manieren om de bevolking van Irak te helpen een beter bestaan (weder) op te bouwen. Daarbij kan het zich laten inspireren door de grote volksbeweging, waarin jongeren nadrukkelijk voorop lopen, die gerechtigheid eist en een einde aan de corrupte, zakkenvullende politieke elite in Bagdad.