Nederland is een lulletje rozenwaterland

Als je serieus genomen wilt worden, kijk je niet weg als een van je staatsburgers in Syrië wordt doodgemarteld.

Nederland is niet de hele tijd hartverwarmend. Het kan ook laf zijn. Dit leert de affaire rond een Arnhemmer die is doodgemarteld in een Syrische gevangenis zonder dat het ministerie van Buitenlandse Zaken iets van zich liet horen. De NRC doet daar uitgebreid verslag van. Behalve laf is dit gedrag ook dom en schadelijk voor onze reputatie in het Midden-Oosten als serieus te nemen land. Voor deze stelling roep ik als getuige aan de heilige apostel Paulus en Henry John Temple, 3th viscount Palmerston.

Die Arnhemmer bemoeide zich met zaken waar je als buitenstaander beter afstand toe kunt houden. Hij had een Marokkaanse achtergrond en was vaak in de moskee te vinden. Daar werd hij nogal gegrepen door het lijden van zijn Syrische geloofsgenoten. In 2013 reisde hij naar Libanon om, naar zijn vrienden zeggen, een voorraad fundamentalistische lesboeken op de kop te tikken. Die zouden daar voor een prikje verkrijgbaar zijn. Prompt werd hij ontvoerd door de Sji’itische  militie Hezbollah, die hem uitleverde aan het regime van Assad in Damascus. Zo kwam hij in een van diens beruchte martelgevangenissen terecht. Tijdens de sessies met zijn verhoorders krijste hij soms zo dat hun chef de folteringen liet staken vanwege de geluidsoverlast. De familie schakelde het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken in maar de geniale bewindsman van het moment, Stef Blok, ondernam niets want Nederland onderhield geen diplomatieke relaties met het regime van Assad. Dat is flauwekul want onze belangen in Damascus worden net als die van enkele andere EU-lidstaten behartigd door de ambassadeur van Roemenië Sandovici. Nederland heeft echter verzuimd met Roemenië een regeling te treffen over consulaire bijstand. Andere landen deden dat wel en die kregen regelmatig door tussenkomst van Sandovici hun burgers vrij. Volgens de NRC weigerde het ministerie van Buitenlandse Zaken Sandovici in te schakelen. Dat zou volgens onze beginselvaste diplomaten immers een indirecte erkenning betekenen van het om zijn mensenrechtenschendingen beruchte regime van Assad. Jammer maar helaas. Dan moest die burger maar worden doodgemarteld. In 2018 is hij inderdaad bezweken.

Veel mensen zullen dit relaas met grimmig genoegen lezen. Daar heeft die moslimfanaat het zelf naar gemaakt. Hij kreeg zijn verdiende loon. Assad klaarde een klusje waar de Nederlandse autoriteiten te verfijnd voor zijn. Hier staat zo iemand immers na drie uur weer op straat. En onze voorbeeldnatie Denemarken heeft Syrië inmiddels tot veilig gebied verklaard, waar je met gerust hart vluchtelingen naar terug kunt sturen

Het ligt anders. Nederland heeft zich belachelijk gemaakt. Nederland heeft laten zien dat het met zich laat sollen in een regio waar je die indruk juist tot elke prijs moet vermijden. Overal. Altijd. Anders zul je steeds weer de prijs van je lafheid betalen.

Een land dient nooit de handen af te trekken van burgers wier fundamentele rechten worden geschonden door een buitenlandse tiran. Nooit. Om geen enkele reden. Dat paspoort van ons met daarop tevens de sterren van de Europese Unie dient overal ter wereld  bescherming te bieden. Dat hoort een  document te zijn, een boekje waarvan vreemde gezagsdragers schrikken. Het model voor juist optreden werd in 1850 al gegeven door Henry John Temple, 3th Viscount Palmerston, beter bekend onder zijn koosnaam “Pam”. Hij was op dat moment liberaal minister van Buitenlandse Zaken van het Britse Rijk. En hij betoonde zich een Stef Blok met ballen.

De affaire: rond Pasen 1847 bezocht een lid van de bankiersfamilie Rothschild koning Otto van Griekenland, die als gewoonlijk op zwart zaad zat. Om deze financier niet voor het hoofd te stoten verbood men voor dat jaar het feestelijk verbranden van een pop, voorstellende Judas Iskarioth. Dit was een geliefd paasvermaak van het Atheense gepeupel. Daarop viel de massa het huis aan van Don David Pacifico, voorman van de joodse gemeenschap  en houder van de Britse nationaliteit. Deze eiste van de Griekse regering een schadevergoeding van 800.000 drachme, die onmiddellijk werd geweigerd. De overheid naastte zelfs de grond waarop zijn geplunderde huis stond.

Don Pacifico beklaagde zich bij de Britse ambassadeur, die de zaak doorgaf aan  Londen. Pam stuurde een aantal oorlogsbodems om de haven van Piraeus te blokkeren. Griekse schepen werden tot goede prijs verklaard, zoals het toen heette, tot Don Pacifico genoegdoening had gekregen. Het incident kreeg internationale proporties omdat Frankrijk en Rusland steun gaven aan de Griekse regering. Pam kreeg dan ook moeilijkheden in het Britse Lagerhuis. Waren er tegenwoordig Britten die Don Pacifico heetten? De zakelijke reputatie van het slachtoffer was bovendien niet onbevlekt. Hij had een avontuurlijke loopbaan achter de rug. Hij was bijvoorbeeld door Portugal ontslagen als consul-generaal. Had hij daardoor niet ondanks  geboorte in Gibraltar zijn Britse nationaliteit op het spel gezet? Los van dit alles, was het überhaupt wel aan een christelijk rijk als het Britse om het op te nemen voor een jood? Lord Palmerston hield daarop in het Lagerhuis een rede van vijf uur. Daarin betoogde hij dat het niet om de figuur Don Pacifico ging noch om zijn afkomst maar om zijn Britse paspoort. Dat gaf de houder overal ter  wereld recht op bescherming. Pam haalde er het Romeinse Rijk bij. Iedereen met een behoorlijke opleiding was destijds doorkneed in de klassieke talen. Ook kende men veel beter dan nu de bijbel. Als enige van de apostelen bezat de heilige Paulus het Romeinse burgerrecht. Dat beschermde hem tegen willekeurige gevangenschap en marteling. Hij kon te allen tijde aan zijn belagers ontsnappen door in beroep te gaan bij de keizer in Rome. Hij hoefde daarvoor slechts de ijzeren ring om zijn vinger te tonen, die elke Romeinse burger droeg. Ik draag ook een ijzeren ring maar die heb ik gewoon in Berkel gekocht. Uiteindelijk kwam de Heilige Paulus in Rome terecht, waar hij in een door hem gehuurd huis zijn proces mocht afwachten. Ter bewaking kreeg hij een soldaat over de vloer. Uiteindelijk is de roemruchte apostel veroordeeld tot de dood door onthoofding. Romeinse burgers werden netjes terecht gesteld. Zij hoefden niet bang te zijn voor kruisiging of een hoofdrol in de arena, bijvoorbeeld als de treurende zanger Orpheus die door de wilde dieren werd verscheurd.

Dit besef bracht Pam bij de Lagerhuisleden naar boven. “Civis Romanus sum”,zei hij plechtig wat je voor parlementariërs uit de negentiende eeuw gerust onvertaald kon laten maar voor Europeanen van nu al lang niet meer: “Ik ben Romeins burger”. Pam lichtte toe: “so also a British subject, in whatever land he may be, shall feel confident that the watchful eye and the strong arm of England will protect him against injustice and wrong.” Hij  won de stemming met een meerderheid van 46. Uiteindelijk werd de zaak gesust. Er kwam een scheidsgerecht tot stand met Britse, Griekse en Franse inbreng, dat in Lissabon vergaderde. Don Pacifico kon zijn 800.000 drachme vergeten. In plaats daarvan moest hij genoegen nemen met 120.000 drachme en vijfhonderd pond.

Dit is het standaardmodel als een burger van je land elders op de wereld onrecht wordt aangedaan. Dan kijkt een regering niet weg maar oefent druk uit, langs diplomatieke weg en met sancties als het moet. Het zou een beetje Poetiaans zijn om de marine op Syrië af te sturen (de Russen hebben er overigens een vlootbasis) gesteld dat die daar de geschikte omvang voor had maar er zijn andere middelen. Nederland is een economische grootmacht en bovendien lid van de Europese Unie. Uit het feit dat andere landen hun burgers wel vrij kregen uit de martelgevangenis, blijkt dat Assad gevoelig is voor zulke druk.

De achtergrond van paspoorthouders doen er niet toe. Als hun rechten wordt geschonden, treedt Nederland op. Dat heeft te maken met prestige. In de affaire rond die doodgemartelde sukkel heeft ons land zich van zijn slechtste zijde laten zien. Assad weet nu: die Nederlanders doen toch niks. Daar kun je mee uithalen wat je wil. Lulletje Rozenwater land. Dat hoef je niet serieus te nemen.

We staan voor gek. We hebben ons gemanifesteerd als zwakkelingen. Daar zal goede nota van worden genomen. Tot onze schade.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.