Nederland helpt kernwapens zeker niet de wereld uit

Het kersverse coalitieakkoord belooft een actieve inzet voor ‘een kernwapenvrije wereld’. Hoe moet de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken dat gaan doen? In de zomer van 2022 komen de eerste vier JSF-toestellen naar luchtmachtbasis Volkel. Het is de bedoeling dat die straaljagers binnenkort gemoderniseerde kernbommen gaan dragen. Dit is een uitvloeisel van het lidmaatschap van de Navo (‘nuclear sharing’). Daardoor staat de Nederlandse luchtmacht ter beschikking om Amerikaanse kernwapens te kunnen inzetten. Nederland is daarmee feitelijk een kernwapenland.

Niet in de geest van de wet Kernwapens zijn massavernietigingswapens. Die moeten niet worden gemoderniseerd, die moeten de wereld uit. De SP heeft de regering daarom gevraagd of deze praktijk wel in overeenstemming is met het Non-proliferatieverdrag (NPV), het verdrag uit 1970 om verspreiding van kernwapens tegen te gaan. Het antwoord was dat deze situatie al bestond voor het NPV en daarom gewettigd is. Naar mijn oordeel is dat in strijd met de geest van het NPV en zou Nederland van deze kernwapentaak moeten afzien. Dat kan niet van de ene op de andere dag, maar Nederland kan wel in gesprek gaan met landen die in dezelfde positie verkeren, zoals Duitsland, België, Italië en Turkije.

Op 4 januari 2022 begint de tiende toetsingsconferentie van het Non-proliferatieverdrag (NPV). Bijna de hele maand januari wordt dan in New York vergaderd over de stand van kernontwapening. We moeten helaas constateren dat het NPV geen kernontwapening heeft opgeleverd, hoewel Artikel 6 stelt dat de deelnemende landen daar werk van moeten maken.

Bindende overeenkomst Een bindende overeenkomst met die strekking is wat mij betreft hoognodig. Dat is ook de conclusie die een groeiend deel van de wereldgemeenschap inmiddels heeft getrokken. Daarom is afgelopen jaar een VN-verdrag over het verbod op kernwapens opgesteld en in 2021 in werking getreden. De Internationale Campagne tot Afschaffing van Kernwapens, die in 2017 de Nobelprijs voor de Vrede ontving, heeft dit verdrag verwelkomd, maar de Nederlandse regering wijst het tot nu toe van de hand.

Als de tiende toetsingsconferentie van het NPV deze januari geen kernontwapening oplevert, is de hoop gevestigd op het VN-verdrag over het verbod op kernwapens. Ik heb de regering al meermaals gevraagd om mee te doen aan dat verdrag.

In maart is er een verdragsconferentie in Wenen. De regering zou dan op zijn minst als waarnemer naar Wenen kunnen gaan: dat past goed bij de veelbelovende passage in het regeerakkoord. Noorwegen en Duitsland gaan ook, Nederland staat dus niet alleen binnen de Navo. Zo werken we stap voor stap aan een wereld zonder kernwapens.