Nederland en het ICJ over de illegale bezetting door Israël

Voert Nederland dan ook oorlog tegen Israël?

CIDI-medewerker Freek Vergeer maakt in zijn opiniestuk in het Nederlands Dagblad een denkfout over het advies van het Internationaal Gerechtshof (ICJ). Hij beweert dat het Hof de Israëlische bezetting zonder onderbouwing als illegaal heeft verklaard en bestempelt dit als ‘juridische oorlogsvoering’ tegen Israël. Volgens Vergeer maakt het feit dat Israël zich in de bezette gebieden misdraagt, de bezetting op zichzelf niet illegaal.

In werkelijkheid heeft het Hof bevestigd wat veel landen in februari al hebben verklaard. Nederland stelde bijvoorbeeld dat een militaire bezetting slechts tijdelijk mag zijn en alleen legaal is tijdens een oorlog uit zelfverdediging. Wanneer een land zich verdedigt, moet het direct beoordelen of het werkelijk noodzakelijk is een gebied te bezetten om de aanval af te slaan, of dat er alternatieve manieren zijn om zichzelf te beschermen. Dit moet snel gebeuren; als de bezetting te lang duurt, wekt het de indruk dat deze niet nodig was voor zelfverdediging. De bezettende staat moet beoordelen of de bezetting en haar voortzetting proportioneel zijn ten opzichte van de gewapende aanval. Als dit niet het geval is, wordt de bezetting een schending van het verbod op geweld. Deze voorwaarden voor het recht op zelfverdediging gelden zolang er een actuele of dreigende gewapende aanval is. Zelfs bij het uitoefenen van het recht op zelfverdediging moet de bezettende staat het internationaal recht volledig respecteren, met name de mensenrechten en het internationaal humanitair recht. Volgens Nederland komt een permanente bezetting neer op annexatie, wat verboden is volgens het volkenrecht.

Nederland heeft verklaard dat het verbod op oorlog en het recht op zelfbeschikking jus cogens-normen zijn. Jus cogens-normen, ook wel dwingend recht genoemd, zijn fundamentele principes van internationaal recht die zo essentieel worden geacht dat geen enkele staat ze mag schenden of terzijde schuiven. Deze normen hebben een hogere status dan andere regels van volkenrecht. Als gevolg hiervan is een staat die een gebied bezet, verplicht het recht op zelfbeschikking van de bevolking in dat gebied te respecteren en te bevorderen.

Als je de uitspraak van het Hof leest, zou je kunnen denken dat de rechters de Nederlandse verklaring hebben overgenomen als je niet weet dat ook andere landen soortgelijke verklaringen hebben afgelegd. Voor het eerst in de geschiedenis verklaarde het ICJ dat het recht op zelfbeschikking een jus cogens-norm is. Daarnaast bevestigde het ICJ dat de Palestijnen recht hebben op een staat in Gaza en de volledige Westelijke Jordaanoever. Het ICJ en Nederland waren het ook eens over de juridische gevolgen: de overige landen mogen geen illegale situaties erkennen of steunen en moeten samenwerken om ernstige overtredingen te stoppen. Landen moeten zorgen dat Israël oorlogsrecht respecteert. Het ICJ voegde hieraan toe dat Israël de nederzettingen moet ontmantelen en Palestijnen schadeloos moet stellen. Landen zijn verplicht onderscheid te maken tussen betrekkingen met Israël op haar eigen grondgebied en de bezette gebieden. Zij moeten afzien van verdragen met Israël in alle gevallen waarin Israël beweert namens de bezette gebieden te handelen. Zij moeten stappen ondernemen om handels- of investeringsrelaties te voorkomen die bijdragen aan het in stand houden van de bezetting.

Freek Vergeer beweert dat het ICJ oorlog voert tegen Israël, maar Nederland heeft bijna hetzelfde verklaard als de rechters. Sterker nog, Nederland voegde eraan toe dat bevolkingen onder bezetting het recht hebben op gewapende opstand en dat nederzettingen oorlogsmisdaden zijn. Voert Nederland dan ook oorlog tegen Israël? Dat lijkt onwaarschijnlijk, aangezien Mark Rutte, een uitgesproken pro-Israël premier, destijds aan de macht was. In 2010 sprak Rutte op een CIDI-symposium over zijn 'zeer goede vriend' John Manheim, die jarenlang voorzitter was van de buitenlandcommissie van de VVD en 24 jaar actief betrokken was bij CIDI. Rutte vertelde ook over zijn reis naar Israël met Manheim, waarbij hij dezelfde propagandatour volgde als andere CIDI-reizen voor politici en journalisten. Rutte gaf toe dat deze reis zijn kijk op Israël had beïnvloed: “Dankzij jou heb ik met die bril naar Israël kunnen kijken.” Rutte's toespraken lijken rechtstreeks uit de propaganda-handboeken van de Israël-lobby te komen. Het feit dat Nederland een dergelijke strenge verklaring aflegde, toont juist aan dat de bezetting illegaal is.