Nederland en EU, bemiddel om de Oekraïense vredesactivist Yurii Sheliazhenko vrij te krijgen

Op woensdag 20 september vindt het hoger beroep plaats in Kyiv in verband met het nachtelijk huisarrest van de Oekraïense pleitbezorger voor de vrede Yurii Sheliazhenko. De Oekraïense veiligheidsdienst doorzocht zijn huis en een rechter plaatste Yurii Sheliazhenko in nachtelijk huisarrest in afwachting van de rechtszaak die tegen hem gevoerd gaat worden. Hij wordt beschuldigd van het rechtvaardigen van Russische agressie.

Dat is zeer vreemd. Yurii Sheliazhenko en de organisatie waar hij secretaris van is, de Oekraïense pacifistische beweging, hebben altijd de Russische agressie en al het geweld in Oekraïne veroordeeld. Ze pleiten voor dialoog, onderhandelingen en het aanpakken van de grondoorzaken van de oorlog. De aanklacht is gebaseerd op het document “Peace Agenda for Ukraine and for the World.” In het document wordt de Russische agressie expliciet veroordeeld en wordt verwezen naar een resolutie van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties die oproepen tot een onmiddellijke vreedzame oplossing van het conflict en het respecteren van mensenrechten en internationaal humanitair recht. De Oekraïense pacifistische beweging geef aan dit standpunt te steunen.

Samen met Yurii Shelizhenko schreef ik twee brieven in het NRC Handelsblad die een pleidooi zijn voor vrede in Oekraïne. Eén brief ging over het voorkomen van de oorlog in Oekraïne, de andere brief ging over het belang van het steunen van vredesinitiatieven. Ook geven wij onder andere aan dat we geschokt waren door de aanvallen door Rusland waardoor ook burgerdoelen geraakt waren. In het opiniestuk dat Yurii Sheliazhenko en ik samen schreven voor het Nederlandse Dagblad spreken we onze afschuw uit over de massaslachtingen in Boetsja, Star Bykiv en andere steden. Ook geven we aan dat het bombarderen van ziekenhuizen en het belegeren van steden door Rusland moet stoppen.

Nederland dient bij haar bondgenoot Oekraïne te pleiten voor vrijlating van Yurii Sheliazhenko, en kan dit niet afdoen als een ‘nationale aangelegenheid’. Oekraïne wil zich aansluiten bij de EU. In een democratie, die Oekraïne zegt te willen zijn, dienen mensen zich uit te kunnen spreken voor vrede door middel van vreedzame middelen. Ook dient er ruimte te zijn voor gewetensbezwaarden, die het overigens in Rusland en Belarus waarschijnlijk even moeilijk of nog veel moeilijker hebben. Het International Peace Bureau in Berlijn heeft de intentie dan ook opgevat drie organisaties met een focus op gewetensbezwaarden te nomineren voor de Nobelprijs voor de Vrede in 2024. Het gaat om de Russische Beweging van gewetensbezwaarden, de Oekraïense Pacifistische Beweging en de Belarussische organisatie “Our House’’.

Naast het feit dat mensen zich ook in oorlogssituaties onbelemmerd moeten kunnen uitspreken voor vrede, zijn lokale zachte krachten belangrijk om oorlogen te stoppen blijkt uit jarenlang onderzoek van hoogleraar Séverine Autesserre. In tegenstelling tot diplomaten begrijpen zij de oorzaak van het geweld. Voor het bereiken van duurzame vrede is het van belang om gewone burgers op de bestuurderstoel te plaatsen stelt Autesserre. Ook geeft zij aan dat een cultuur van vrede van belang is om de vrede te bewaren. Yurii Sheliazhenko zegt dat hij het als zijn heilige plicht ziet om niet te doden en draagt zo dus ook bij aan een vredescultuur.

Yurii Sheliazhenko is mijn inziens een erg moedige man, die zich ondanks de Russische raketaanvallen op zijn stad en land zich niet laat verleiden tot oorlogsretoriek. Hij hoort dan ook niet in de gevangenis thuis, maar dient in vrijheid en met steun van de internationale gemeenschap een bijdrage te kunnen leveren om Oekraïne en met name Rusland te inspireren en op te roepen tot vrede. Graag sluit ik dit stuk af met zijn woorden: Moge liefde en waarheid de grootste krachten zijn die Oost en West verenigen.