Naar de top (II)

Afgelopen december liep mijn vertrouwen in de Verenigde Naties een behoorlijke deuk op. Ik ben toen als ambassadeur van FairClimate naar de Internationale Flop in Kopenhagen gegaan. Niet alleen kwam ik er daar nauwelijks in; er kwam ook nauwelijks iets uit. Géén bindend verdrag over een verregaande reductie van broeikasgassen, laat staan de gehoopte fair deal voor de ontwikkelingslanden. Die zijn, zo moet u weten, namelijk steevast de pineut: aan elke wereldcrisis, voedsel-, klimaat- of economisch, hebben zij meer schade dan schuld. En nu zit ik dan hier op de Millenniumtop. De VN mogen gaan bewijzen dat ze het wél kunnen.

Gaan ze in 2015 hun millenniumdoelen halen? Ik hoop het van harte. Als ik rondom een beetje informeer, ontstaat een gemengd beeld: met sommige doelen zijn we aardig op weg, zoals het halveren van extreme armoede. Op andere doelen, zoals het terugdringen van moedersterfte, lopen we hopeloos achter op schema. Als je het de één vraagt, zal die benadrukken dat er vooruitgang is geboekt. Als je het de ander vraagt, zal die zich beklagen dat die vooruitgang bij lange na niet voldoende gaat zijn. Zijn de magen in Afrika half vol of half leeg?

Men is het er in elk geval over eens dat we een tandje bij moeten zetten. Persoonlijk vrees ik dat ook dat niet veel uitmaakt, zolang in het Westen de ene hand niet wil weten wat de andere doet. Illustratief is de landbouw. Rijke landen schenken jaarlijks 1 miljard hulpdollars voor de ontwikkeling van de landbouw in de derde wereld. Hetzelfde bedrag besteden ze aan subsidies van de eigen landbouw, maar dan per dag. Onze koeien worden gesubsidieerd geboren en gaan gesubsidieerd naar de slacht. Daarna worden ze ons gesubsidieerd door de strot gedouwd met door Europa betaalde reclame-campagnes. De Westerse landbouwsector is inmiddels verworden tot zo’n Frankensteiniaanse moloch, dat we de overproductie goedkoop dumpen (denk aan melk en diepvrieskippen) in ontwikkelingslanden waar het de lokale markt effectief in elkaar doet storten. De producten die van daar naar hier gaan worden juist tegen absurd lage prijzen geïmporteerd.

Een ander thema is het klimaat. De klimaatverandering zal helaas het hardste toeslaan in de gebieden waar men er het minst aan kan doen. Oogsten gaan verloren, land komt onder water. De derde wereld zal al haar beperkte middelen moeten aanspreken om een probleem te boven te komen dat voornamelijk is veroorzaakt door de consumptie in het Westen. In het Human Development Report (2007/2008) wordt klimaatverandering genoemd als ‘het allesbepalende ontwikkelingsthema van onze generatie’. Klimaatverandering kan volgens dit rapport in 2080 leiden tot 600 miljoen extra ernstig ondervoede mensen. Vandaag de dag zijn dit er 925 miljoen en dat aantal gaat slechts moeizaam omlaag, blijkt hier in New York.

Onze goedbedoelde hulp is dus slechts een schaamlap voor al het geld dat wij verdienen aan ontwikkelingslanden, de dingen die we er dumpen en de dingen die we er halen. Het Westen moet verantwoordelijkheid nemen voor de ongelijkheid die ze in stand houdt. Overigens niet door het verschuldigde bedrag naar het Zuiden te gireren: alleen maar meer geld sturen werkt averechts en maakt de ontvangende landen slechts meer afhankelijk. Het hele systeem moet om. Wat dit betreft valt er niet veel te verwachten van New York, omdat juist de passages over wereldhandel en klimaat tot de minst concrete behoren. Deze onderwerpen horen namelijk thuis bij andere toppen, respectievelijk die van de WTO in Genève en de klimaatconferenties, waarvan de volgende in Cancún zal zijn.

Ik vestig dan ook mijn hoop op een doorbraak in deze beide steden. Hier in New York is het hoogst haalbare dat de wereldleiders het eens worden over dat tandje extra aan ontwikkelingshulp. Want natuurlijk moeten we die Millenniumdoelen alsnog in 2015 zien te halen. De plechtig beloofde 0,7% van het BNP, die elk land aan ontwikkelingshulp moet besteden, wordt door slechts vijf landen gehaald. (Nederland is met 0,8% dus een positieve uitzondering). Het probleem is dat geen van alle afspraken bindend is en dat zelfs een bindende afspraak weinig respect af lijkt te dwingen. Politici zijn gebonden aan hun electoraat en gevangen in de korte termijn waarin zij regeren en dus denken. Enigszins cynisch vraag ik me af of belangrijke wereldproblemen niet veel te belangrijk zijn om te worden overgelaten aan belangrijke mensen. New York, surprise me!

Lees ook deel 1 van Pablo’s avonturen in New York. En de serie filmpjes op Joop over Nederlanders die zich inzetten om de millenniumdoelen te behalen:

deel 1:  De strijd tegen de kwakzalvers van Ecuador

deel 2:  De strijd tegen moedersterfte in Nicaragua deel 3: De strijd tegen kindersterfte in Bolivia

deel 4: De strijd om alle kinderen naar school te laten gaan deel 5: De strijd voor eerlijke handel