Na de coronacrisis begint het pas echt

De coronacrisis heeft de zwakke plekken in de Nederlandse samenleving glashelder blootgelegd. Nederland is decennia lang niet zo gepolariseerd en verdeeld geweest over bijna alle grote vraagstukken in de samenleving die vragen om een voor alle burgers goede oplossing.

De nieuwe regering Rutte IV is qua samenstelling van coalitiepartijen niet veranderd. Wel qua samenstelling van bewindspersonen. De poppetjes die politiek verantwoordelijk zijn voor departementen waarvan de meerderheid van de bewindspersonen zelf de vakinhoudelijke competenties aantoonbaar missen om aan die ministeries verantwoord leiding te kunnen geven.

Deze week kwamen de resultaten naar buiten van het Centraal Planbureau (CPB) die de plannen van Rutte IV heeft doorgerekend. Dat gaf een goede inkijk in de financiële gevolgen van het nieuwe regeerakkoord. Nederland gaat meer op de pof leven ten opzichte van het beleid van de vorige Rutte-kabinetten. Een weinig geruststellende gedachte voor de huidige generatie jonge kinderen die wanneer zij volwassen en met hun toekomst bezig zijn vermoedelijk opgezadeld worden met fikse bezuinigingen. Om de alsdan ontstane hogere staatschuld nog een beetje beheersbaar te kunnen houden.

Geld dat je leent kan tijdelijk veel leed verzachten. Maar met geleend geld alleen los je alle problemen niet op. Daarvoor is veel meer nodig. Zoals het besef dat de economische groei zoals we die gekend hebben niet oneindig tot de hemel door blijft stijgen. Als er maar voldoende eerst wordt geïnvesteerd in het oplossen van de thans bekende dossiers voor de arbeidsmarkt, de woningmarkt de energietransitie, het stikstofdossier en andere zeer urgente  dossiers verdienen we die investeringen wel terug, is de algemene gedachte. Door hogere belastinginkomsten. Dat zou kunnen maar staat op voorhand zeker niet vast. Dan moeten die investeringen ook daadwerkelijk de economie die booster geven en de hierboven genoemde probleemdossiers zo goed en effectief hebben opgelost dat per saldo als resultaat die economische groei ook kan worden gerealiseerd. Een betrouwbare economische voorspelling van maximaal 5 jaar is al een hele moeilijke klus. Laat staan betrouwbare bespiegelingen die verder reiken dan 5 jaar.

“We moeten het in de praktijk eerst waarmaken” luidt de strijdbare mantra van Rutte. Een op voorhand bijna onmogelijke klus met de navolgende zwaar weer kritische factoren in de samenleving.

Inflatie, stijgende rente op hypotheken, economische dakloosheid vanwege te hoge huren, groei van problematische schulden bij burgers, lage beloning van essentiële beroepen in de samenleving bij de politie, onderwijs, zorg en brandweer. Met als belangrijkste kritische factor de zeer slechte sociale cohesie in de samenleving. Waar het solidair zijn om problemen op te lossen ondergeschikt is aan het eigen individuele belang.

Een code zwart voor meer sectoren in de samenleving dan alleen in de zorg dreigt dan ook na de coronacrisis. En om dat te voorkomen moet een nieuwe regering toch op zijn minst kunnen rekenen op een breed draagvlak in de samenleving. Een draagvlak met voldoende vertrouwen van burgers in de politiek en in politici. Dat vertrouwen is volgens recent onderzoek nog nooit zo laag geweest.

De vraag rijst of Rutte IV of welke andere regering dan ook niet begint aan een bijna onmogelijke opgave. Zolang het individuele belang belangrijker wordt geacht dan het solidair zijn met elkaar in een sterk verdeelde samenleving zal elke ingrijpende verandering gedoemd zijn te mislukken.