Moeten vegans de morele meetlat wegdoen?

Als uitgesproken vegan had ik vorige week de eer om in HP/De Tijd een column te lezen die speciaal gericht was aan mensen zoals ik. In de column, getiteld “Veganisten, hou eens op met die morele meetlat!” legt Alexandra Besuijen mij naast haar morele meetlat om me te vertellen dat ik die van mij weg moet doen. Ik wil Alexandra bedanken voor haar keuze om over veganisme te schrijven, ik heb het met veel plezier gelezen, en ik wil haar en iedereen die haar mening deelt graag van een paar illusies bevrijden.

Stoppen voor een zebrapad Alexandra begint haar betoog door te zeggen dat ze het zeer te prijzen vindt als iemand om morele redenen besluit te stoppen met vlees eten. Bedankt daarvoor! Ook vindt ze het goed als wij door middel van dat goede voorbeeld anderen daarin meenemen. Wederom bedankt voor de goedkeuring! Maar, zegt ze, als we bij werkelijk élke gelegenheid andere, nog niet ‘verlichte’ zielen, om de oren slaan met onze heiligheid en betweterigheid, dan krijgt ze echt de neiging om ons terug te slaan. Met een frikandel.

Ik kan natuurlijk geen gedachten lezen, maar ik heb zomaar het vermoeden dat ze geen moderne plantaardige frikandel bedoelt, maar juist zo’n ouderwetse, gemaakt van dode dieren. De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik er weinig voor voel om daarmee om de oren geslagen te worden. Maar met het risico Alexandra en haar frikandel achter me aan te krijgen, ga ik toch de eerste misvatting corrigeren.

Ik voel me helemaal niet heilig. Echt helemáál niet. Ik voel me gewoon normaal. Ik voel me zoals jij je voelt wanneer je door een winkel loopt en niets steelt. Ik voel me zoals jij je voelt wanneer de trein eraan komt en je niemand ervoor duwt. Ik voel me zoals jij je voelt wanneer je met de auto op een druk zebrapad afrijdt en stopt.

Zo basaal is veganisme namelijk. Elke keer dat je iets koopt of in je mond stopt heb je de keuze tussen twee opties: Een optie waarvoor een dier haar leven in gevangenschap heeft doorgebracht totdat iemand met een mes haar keel doorsneed, en een plantaardige optie. Het kiezen voor de plantaardige optie is voor mij net zo logisch als het stoppen voor een zebrapad.

Onbegrepen vegazeikerds Alexandra gaat verder door te vertellen hoe elke keer als mensen op social media boos zijn over bont, mishandeling van huisdieren, gebruik van proefdieren, of welk onderwerp gerelateerd aan dieren dan ook, er altijd wel iemand zegt “iedereen hier is krom, want jullie eten vlees en dat mag dan wel en een bontjas niet en dat is hetzelfde.” Dat werkt contraproductief, zegt ze, want als je steeds te horen krijgt dat je “je smoel moet houden omdat je vlees eet” dan wil je helemaal niet zo’n “zure vegazeikerd” zijn.

En daarmee komen we bij misvatting nummer twee. Als een vegan vlees opbrengt wanneer je je uitspreekt over onrecht tegen dieren is dat niet om je te vertellen dat je je smoel moet houden. Integendeel! Het is omdat we zien dat je oprecht een probleem hebt met onrecht tegen dieren, net als wij. Daarom willen we je aandacht vestigen op het allergrootste onrecht tegen dieren, waar je zelf een einde aan kan maken.

In Nederland worden elke dag 1,8 miljoen dieren gedood. Elke tien dagen doden we meer dieren dan we mensen hebben. Voor niks. Helemaal voor niks. Iedereen die vindt dat dieren rechtvaardig behandeld moeten worden zou hier een enorm probleem mee moeten hebben. De enige reden dat je dat niet hebt is omdat het zo genormaliseerd is dat je niet meer ziet hoe ongelofelijk barbaars het is. Dat is waarom vegans het onderwerp erin fietsen in elke discussie die ook maar enig raakvlak ermee heeft. Dat is waarom vegans huisdieren met slachthuisdieren vergelijken. Niet omdat we ons verheven voelen, niet omdat we willen dat je je smoel houdt, niet omdat we het leuk vinden om je hypocriet te noemen, maar omdat we je proberen te laten realiseren dat hetgene waar je nu voor betaalt eigenlijk helemaal niet in lijn is met je eigen rechtvaardigheidsgevoel.

De oplossing Alexandra erkent dat er een probleem is, maar zegt dat stoppen met vlees eten niet per se de oplossing is, want dan “blijven immers alleen die kiloknallervreters over die het sowieso niks kan schelen.” Ik heb er geen woorden voor hoe krom die redenering is. Dat is net als zeggen dat we niet moeten stoppen met racisme want dan is straks alleen de Ku Klux Klan nog racistisch.

Natuurlijk moeten we stoppen met vlees eten! Het idee dat we de vleesindustrie moreel neutraal kunnen maken simpelweg door de dieren minder slecht te behandelen is niets meer dan een fantasie. Er is geen rechtvaardige manier om iemand het leven te ontnemen omdat je hun lichaam wil opeten. Dat is geen radicaal standpunt, dat is iets wat we eigenlijk allemaal al weten, en nu is het tijd om er ook naar te gaan leven.