Moeder Natuur is de grote baas

De klimaatrelativeerder heeft het zwaar deze zomer. De rapporten die de snelle opwarming van de aarde en de menselijke hand daarin bevestigen vliegen je al tijden om de oren. Moeder Natuur toont geen enkele genade. Europa wordt geteisterd door abnormale hitterecords en in Siberië en Alaska heersen extreme bosbranden die er ook nog eens voor zorgden dat er in de maand juli evenveel extra CO2 vrijkwam als een land als Oostenrijk in een jaar produceert. Een voorbeeld van hoe de gevolgen van klimaatverandering diezelfde klimaatverandering kunnen versnellen.

De beste wetenschap die we nu voor handen hebben laat zien dat wij mensen een enorm probleem hebben dat snel uit de hand loopt. Daar is inmiddels 99 procent van de klimaatwetenschappers het over eens. En daar hoef je de mensen in die gebieden in Afrika en Azië die nu al bijna onbewoonbaar worden door extreme droogtes niet van te overtuigen.

Vorige week nog verscheen er weer een rapport van het klimaatpanel van de Verenigde Naties dat zegt dat vanaf 2050 een voedseltekort dreigt door klimaatverandering. Wat we al wisten wordt bevestigd: klimaatverandering en landgebruik versterken elkaar. We zullen rigoureus anders moeten produceren en consumeren en snel. En dat begint met minder vlees eten.

Verslaafd Ondertussen wordt de onmacht van de moderne mens genadeloos blootgelegd. We zijn verslaafd geraakt aan onze manier van consumeren die steeds verder af is komen te staan van de natuur. We weten niet beter dan dat kapitalisme en commercie voor de oplossingen zorgen. Van Google tot nieuwe medicijnen en elektrische auto’s: innovatie en marktwerking zorgen voor voorspoed en gemak. Maar het is dit keer niet voldoende. Projecten van bedrijven onder de noemer “maatschappelijk verantwoord ondernemen” gaan ons niet redden. Zolang Shell niet uiteindelijk minder fossiele brandstoffen uit de grond gaat halen is hun actie om voor 1 cent extra aan de pomp ergens een boom te laten planten leuk, maar bovenal een gotspe. Overheden zullen die bedrijven keihard grenzen moeten stellen.

En daar gaat het wringen voor ons moderne burgers. We hebben immers een houding ontwikkeld waarbij we veel eisen van onze overheid maar weinig bemoeienis dulden. We willen vrij zijn, maar de verantwoordelijkheid die daarbij hoort niet altijd op ons nemen. En we zijn dat ook normaal gaan vinden voor bedrijven. Je ziet het ook aan de reacties op het onlangs gesloten klimaatakkoord: ook mensen die je als intelligent en verantwoordelijk mag beschouwen zijn er als de kippen bij om tegen de overheid te roepen: wie ben jij om mij te zeggen dat ik op een gegeven moment van het gas af moet? Maar ze komen vervolgens niet met alternatieven voor hoe het dan wel moet en ze bespreken ook niet openlijk hoe zij dan als consument hun eigen afwegingen maken. Hoe zij met die vrijheid omgaan.

Dwingen Als klimaatverandering zich in dit tempo blijft voltrekken zal Moeder Natuur ons snel gaan dwingen om anders naar de verhouding burger, bedrijfsleven en overheid te kijken. Overheden zullen een veel dominantere rol spelen, bedrijven zullen de kosten voor mens en milieu moeten meenemen in hun bedrijfsmodel en als de burger zelf niet zijn consumptiepatroon aanpast zullen wetten hem daartoe dwingen. Dat onze overheid zich moet laten gelden om de markt te beteugelen zie je breder in de maatschappij. Juist om de vrijheid en kansen op ontplooiing van mensen te bewaken.

Maar waar we met de woningmarkt, arbeidsmarkt en bijvoorbeeld een gigantisch probleem als obesitas voorlopig nog de andere kant opkijken, is dat met het klimaat onmogelijk. Er mag dan de laatste decennia steeds meer afstand tussen ons zijn ontstaan, maar Moeder Natuur zal ons eraan herinneren dat zij de grote baas is. En laat dat dan het lichtpuntje zijn in dit verhaal; dat we weliswaar door haar gedwongen worden, maar dat wij mensen wel weer zelf de teugels in handen kunnen nemen om ons leven en onze maatschappij zo in te richten dat we recht doen aan de aarde en onszelf. Die vrijheid hebben we.