Het ministerie van Volksgezondheid (VWS) heeft 925 miljoen euro in de stichting Open Nederland gestort om sneltests beschikbaar te maken voor bijvoorbeeld evenementen. Die stichting is echter een private en daarbij lijkt het ministerie nauwelijks zicht en controle te hebben op hoe dit geld wordt besteed. Dat blijkt uit onderzoek van Follow The Money (FTM).
De bedoeling is dat de stichting ervoor gaat zorgen dat Nederlanders binnenkort weer musea, dierentuinen en bioscopen kunnen bezoeken dankzij een fors aantal sneltesten per dag, namelijk 400.000 stuks. De bestuurders van de stichting, drie consultants, hebben de volledige regie in handen: van testinfrastructuur tot aansluiting op de corona-app. Maar niet alleen is volkomen onduidelijk hoe de overheid van plan is grip te houden op besteding van de 925 miljoen euro, de bestuurders mogen ook hun eigen beloning bepalen.
Daarnaast heeft volgens FTM het ministerie in strijd met de wet gehandeld, door de opdracht niet openbaar aan te besteden. Trouw meldde dinsdag dan ook al dat inmiddels twintig commerciële sneltestbedrijven een kort geding hebben aangespannen tegen Open Nederland omdat er in hun ogen sprake is van oneerlijke concurrentie.
FTM schrijft:
"Experts zijn verbaasd over het gebrek aan transparantie rond de stichting, die bijna een miljard euro aan publiek geld gaat uitgeven. ‘Een belangrijke vraag is hoe de overheid zorgt en toetst dat de uitgave van zo’n enorme som geld doelmatig en volgens de regels plaatsvindt,’ zegt Elisabetta Manunza, hoogleraarVWS aanbestedingsrecht aan de Universiteit Utrecht. ‘Wat hier bijvoorbeeld onduidelijk is: welke afspraken gelden tussen de overheid en deze stichting: hebben ze een uitvoeringsplicht? Waar is dat geregeld? Verdienen ze eraan? Hoeveel?’"
Annemarie Drahmann, universitair hoofddocent staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden, merkt daarbij op dat de stichting niet gebonden is ‘aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur’. Dat is volgens Drahmann ‘problematisch’.
Het ministerie antwoordde niet op vragen van FTM waarom voor deze troebele constructie gekozen is, maar volgens David van Hartskamp, ceo van Lead Healthcare, het bedrijf dat in eerste instantie de sneltesten uitvoert, is dat gedaan met het oog op tempo: De klus eerst openbaar aanbesteden zou te veel tijd in beslag hebben genomen.’