Ministerie LNV en NVWA identificeren zich veel te veel met de veesector

Het rapport van IPCC over onze toekomst spreekt duidelijke taal: minder vlees. Waar de een vindt dat IPCC de negatieve effecten van veehouderij nog ernstig onderschat , klampen anderen – met name veehouders – zich vast aan een NOS-bericht van twee jaar geleden met de kop ‘Nederlandse boeren hebben laagste milieu-impact ter wereld’. Het argument is: als wij hier minder vlees produceren, nemen andere landen het over en dat is voor het klimaat nog ongunstiger. Dus eigenlijk offeren wij de Nederlandse natuur op voor de planeet!

Er valt nogal wat af te dingen op deze argumentatie. Ten eerste is het NOS-bericht gebaseerd op een oud pamflet van ABN-AMRO (grote investeerder in de veesector) van twee A-viertjes, niet op systematisch onafhankelijk onderzoek. In hetzelfde bericht staat ook vermeld: ‘Naar Europese begrippen is de Nederlandse intensieve landbouw immens. Het is de grootste ruimtegebruiker op het platteland en zorgt onder meer voor de hoogste stikstof- en fosfaatoverschotten in de EU’ – maar kennelijk gaat het de boeren enkel om de titel. In een NRC-factcheck werd de stelling als ongefundeerd beoordeeld. Hoogleraar Han Olff legde op Facebook uit waarom het rapportje van ABN-AMRO misleidend is.

Ten tweede: het argument dat verminderde Nederlandse productie leidt tot verhoogde buitenlandse productie is een drogreden. Ook andere landen hebben het advies van IPCC gelezen. Ook andere landen moeten klimaatdoelen halen en de stikstofproblematiek het hoofd bieden. Er ontstaat dus meer behoefte aan vleesvervangers. Met onder meer de Vegetarische Slager als succesvol exportproduct, zou de Nederlandse landbouw in dit gat kunnen springen. In plaats van de slager en melkboer van de wereld te zijn, zoals nu, kan Nederland een voorbeeld worden voor de nieuwe economie waar IPCC op aandringt.

Wat de boer niet kent… Het is verontrustend dat LTO, die de belangen moet behartigen van álle boeren – dus niet alleen veehouders maar ook akkerbouwers – ook op momenten als nu in de ontkenningsreflex schiet, met de mantra “Nederland moet de wereld voeden” (als dat al zou moeten, dan toch zeker niet met vlees, vanwege de uiterst inefficiënte productie die voeding en landbouwgrond onttrekt aan derdewereldlanden) en het aloude ABN-AMRO-verhaal. Daarmee gaat LTO immers volledig voorbij aan de IPCC-conclusie dat de huidige landbouw, óók de Nederlandse, de voedselvoorziening in gevaar brengt doordat de bodem ongeschikt wordt. Ook de Nederlandse bodem waarop de Nederlandse boeren hun werk moeten doen.

Nu zou je nog kunnen zeggen: ach, het is nu eenmaal een belangenorganisatie, en ‘wat de boer niet kent, dat eet ie niet’; dat draait wel bij als onafhankelijke overheidsinstanties het voortouw nemen. Des te zorgwekkender is het daarom dat ook ‘onafhankelijk’ toezichthouder NVWA meedoet aan de verspreiding van het ABN-AMRO-sprookje, bij monde van een NVWA-teamleider. Dat belangenbehartigers misleidende informatie de wereld in slingeren, dat hoort erbij, maar als onafhankelijke overheidsinstellingen daaraan mee gaan doen wordt het een soort Trump-land.

Hoe onafhankelijk is de NVWA? Al eerder zijn er vragen gerezen over de onafhankelijkheid van NVWA. De NVWA constateerde geen misstanden bij horrorbeelden van legkippen gemaakt door Animal Rights. De NVWA stond erbij en keek ernaar toen tijdens de recente hittegolf vrachtwagens vol oververhitte varkens de poort van het slachthuis bleven binnenrijden, tegen het hitteprotocol in en de wettelijke verplichting om transport te staken bij aantasting van dierenwelzijn. De NVWA grijpt niet in bij varkensstallen waar het stalklimaat niet deugt en varkens nauwelijks kunnen ademhalen, bleek uit een analyse van NVWA-verslagen door Wakker Dier. De NVWA staat tientallen keren per jaar toe dat ernstig zieke dieren worden geëxporteerd naar slachthuizen in België en Duitsland, zo onthulde RTL onlangs , terwijl dit verboden is. Ook ontdekte RTL ernstige misstanden in slachthuizen waar de NVWA extreem lage boetes uitdeelde. Zo waren er slachthuizen die dieren levend in gloeiend heet water gooien en verdrinken of levend villen. Dit is nog maar een kleine selectie uit wat er mis gaat. De NVWA reageert structureel niet, ontwijkend of onbeschoft op kritische vragen hierover via twitter. Het wachten is nu op de antwoorden van de minister op Kamervragen over het transport bij hitte.

Afgaande op de uitingen van NVWA-medewerkers, heerst er in dit bedrijf een bepaalde cultuur. Zo zien we in de tweets van de eerder genoemde teamleader verspreiding van altright-hoaxes over Greta Thunberg en klimaatstakers, tweets over de dreiging van dierenactivisten en instemmende retweets van felle boerenactivisten en die-hard carnivoren (“ik laat me niet vertellen dat ik geen vlees mag eten en als iemand dat toch probeert eet ik het éxtra”). Misschien mag je iemand niet op z’n tweets beoordelen, maar dit geeft toch een bepaald beeld. En belangrijker: het is niet op persoonlijke titel en de NVWA neemt er geen afstand van en negeert vragen hierover. Mogelijk is het niets bijzonders dat er zo wordt gedacht in deze organisatie en worden dit soort berichten zelfs als informatief gezien.

PR-bureau voor veesector Als dat de cultuur is, verklaart dat ook de nalatigheden in het optreden wanneer dierenwelzijn wordt geschaad. Uiteraard speelt daarbij ook een rol dat de capaciteit en expertise te laag is in verhouding tot de omvang van de vleessector, maar misstanden worden door de NVWA nooit aangegrepen om het capaciteitsprobleem op de agenda te zetten.

NVWA-medewerkers identificeren zich vermoedelijk meer met het belang van de veehouders. Daarin zijn ze niet uniek. Ook de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde, die toezichthoudend dierenartsen levert aan de NVWA, heeft een sterke betrokkenheid bij het economisch belang van de veesector, ondanks dat een dierenarts zich primair om dierenwelzijn zou moeten bekommeren (reden waarom Caring Vets is opgericht).

Ook het ministerie LNV toont een sterke identificatie met de belangen van de veesector, hoewel dit geen expliciete politieke opdracht is. In een verklaring over het transport tijdens de hittegolf verzweeg de minister de vele dode dieren en het massale dierenleed tijdens de hitte, en deed ze alsof alles prima geregeld was (terwijl een LNV-woordvoerder in Trouw verklaarde dat het business as usual was: ‘Het zijn regels die de branche zelf heeft opgemaakt. We mogen het transport niet verbieden wanneer het 35 graden wordt’). Een video van de Partij voor de Dieren toont het schrijnende contrast tussen de PR-beelden die het ministerie verspreidt, en de werkelijke gang van zaken bij het gros van de Nederlandse veehouderijen.

Kortom, ook het ministerie heeft zich ontpopt tot PR-bureau van de vleeslobby. Samen met KNMvD en de NVWA is hier een heel toneel van zogenaamd onafhankelijke instanties die, samen met LTO, allemaal hetzelfde belang dienen: geld verdienen aan dierenleed en natuurvernietiging. Dat wordt een grotere uitdaging de komende jaren, nu de alarmbellen wereldwijd steeds harder gaan rinkelen en de feiten over de effecten van veehouderij steeds moeilijker te ontkennen zijn.