Minister Schouten (CU) wil einde maken aan financiële heksenjacht op bijstandsontvangers

Ontvangers van een bijstandsuitkering worden binnenkort niet meer door de overheid in ernstige problemen gebracht wanneer ze bijvoorbeeld eens een tas boodschappen cadeau krijgen. Dat heeft minister Carola Schouten (CU, Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) dinsdag laten weten in een brief aan de Kamer. Ook op andere vlakken moet de bijstand milder worden.

Momenteel ontvangen zo’n 414 duizend mensen een bijstandsregeling, het vangnet voor wie geen enkele andere bron van inkomsten heeft. In tegenstelling tot openlijk belastingontwijkende multinationals, worden de minima aan buitensporig hardvochtige controles onderworpen. Wie op een of andere manier een extraatje krijgt dat in geld gewaardeerd kan worden – een gift, een tas boodschappen, of bijvoorbeeld een verkoop via Marktplaats – moet dat direct opgeven, zodat het bedrag van de bijstand kan worden ingehouden. Wie verzuimt, kan rekenen op fikse boetes en in sommige gevallen zelfs beëindiging van de uitkering. 

Vorig jaar verzocht vrijwel de gehele Tweede Kamer het kabinet om versoepelingen door te voeren. Zo wilde het parlement dat bijstandsontvangers maximaal 1200 euro per jaar aan giften mogen ontvangen zonder daarbij gekort te worden op hun uitkering of op hun toeslagen. Alleen de VVD, waar het idee heerst dat armoede vooral een kwestie van eigen schuld is, was tegen. 

Behalve het toestaan van giften, wil Schouten nog andere versoepelingen in de bijstand doorvoeren. Zo moet de vaste wachttijd voor een bijstandsuitkering voor jongeren onder de 27 jaar verdwijnen wanneer zij dakloos dreigen te raken. En ook de kostendelersnorm moet worden herzien. Die houdt in dat bijstandsgerechtigden die een woning delen nu direct gekort worden, omdat samenwoners volgens de huidige visie minder geld nodig hebben. Het plan is dat de uitkering niet meer wordt gekort wanneer het samenwonen gebeurt uit een noodsituatie, bijvoorbeeld omdat een van de twee anders dakloos raakt of slachtoffer is van huiselijk geweld. 

Een andere wijziging is dat bijstandsgerechtigden mantelzorg mogen verlenen. Dat is nu niet toegestaan, omdat het verlenen van zorg wordt gezien als een activiteit die in geld te waarderen is. Tegelijkertijd wordt ook een zogenoemd bufferbudget geïntroduceerd voor bijstandsgerechtigden die deels aan het werk gaan, maar daarbij wisselende inkomsten hebben. Die inkomsten worden verrekend met de bijstand, maar veelal met vertraging, waardoor financiële problemen kunnen ontstaan. Het bufferbudget moet daar een einde aan maken en het daarmee aantrekkelijker maken om weer aan het werk te gaan.