Minister, mogen wij als moslims onze doden hier in Nederland begraven?

‘Het sneed door mij ziel’, zei minister Grapperhaus na de verzuchting van de moskeegangers uit Gelderland en Limburg dat hij hen verloste uit hun onzichtbaarheid in coronatijd met zijn komst naar Arnhem. Hij kwam als Minister van Eredienst goede Ramadan wensen, naar goed gebruik in Engeland en Canada, dus uit wijde omstreken waren de moslims voor ‘hun’ minister gekomen naar moskee Nour Lhouda . Hun grote verlangen, juist in coronatijd: hun doden begraven in Nederland, bereikbaar voor hun kinderen en kleinkinderen.

Eenzaamheid noopt tot nadenken over leven en dood en over de eeuwige nabijheid die hun kinderen van hen verlangen. Zeker in deze tijd van Ramadan en corona krijgt de geloofsovertuiging nieuwe diepgang dat niets de gezondheid van het lichaam schaden mag. De moskee biedt een verenigingsleven, het geeft de dagelijkse dag vorm van vooral de zestigers en zeventigers, die jaar in jaar uit gewend waren de moskee vijf keer per dag als anker te bezoeken. Dat is nu weg, ook al is de diaconale zorg van de moskee gebleven en brengen vrijwilligers hulppakketten rond en checken ze aan de deur ook meteen of hun ontheemde geloofsgenoten nog in leven zijn. Minister Grapperhaus zag ontdaan de betekenis van de nieuwe tijd.

Dit zijn de lotgenoten van mijn vader, die zijn werk verloor, naar het arbeidsbureau ging voor arbeid, terug kwam met een uitkering en langzaam vervreemde van onze samenleving. Hij trok een djellaba aan, waarschuwde mij voor de publieke zichtbaarheid van de posten die mij trokken en voelde zich veilig in de moskee, omringd door mensen met wie hij was opgegroeid en die onder elkaar aan één woord genoeg hadden.

Wij als vijftigers, de zonen en dochters, zijn gelukkig steeds vaker wél thuis in Nederland. Toch hebben mijn broers en zussen en ik eveneens onze vader begraven in Marokko, omdat dit zijn laatste wens was. Maar wij hadden hem veel liever in de buurt ter aarde besteld, zodat wij en onze kinderen hem altijd konden bezoeken. Ook mijn generatiegenoten begraven hun ouders in Marokko, met dezelfde gemengde gevoelens. Zij zitten nu al weken vast in de onbarmhartige en wellicht rancuneuze Marokkaanse lockdown, ook al zijn hun injecties tegen diabetes opgebruikt en ook al verwachten hier in Nederland de ziekenhuizen hun te repatriëren patiënten voor dringende hartoperaties. Hun situatie is nijpend en de zorgen zijn groot in de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap.

Geen wonder dat Grapperhaus deze bede kreeg: ‘Mogen wij onze doden hier begraven?’ Het kan in Almere, Amsterdam, Rotterdam en Zuidlaren. Met een passende uitvaart en vooral met grafrust voor onbepaalde tijd. En dit is wat nodig is in heel Nederland, ook in Arnhem. Het hoort bij de wens tot burgerschap, van de wieg tot en met het graf.